«Υπό Εξέταση» με τη Nana Simopoulos

Η διεθνούς φήμης συνθέτρια, πολυοργανίστρια και ερμηνεύτρια Nana Simopoulos, μιλά στο «Υπό Εξέταση» για την επερχόμενη κυκλοφορία του πολυαναμενόμενου άλμπουμ της Skins. Έχοντας διερευνήσει ενδελεχώς την τζαζ και world jazz μουσική, με προσμίξεις ανατολίτικες και τολμηρές χρήσεις ποιητικών κειμένων με απόλυτη ελευθερία, επιστρέφει με ένα άλμπουμ ηχητικής πανδαισίας και πειραματισμού.

Από ποια ηλικία ξεκίνησες την ενασχόλησή σου με τη μουσική και πώς κατέληξες να παίζεις όλα αυτά τα όργανα; 

Ξεκίνησα από μικρή τα μαθήματα μουσικής. Στα πέντε μου άρχισα να μαθαίνω πιάνο και στα έξι κιθάρα. Στα δεκατρία ήμουν ήδη σε μια ροκ μπάντα και έγραψα το πρώτο  μου τραγούδι.  Τελικά με κέρδισε η κλασική κιθάρα. Όταν γύρισα στην Αμερική στα δεκαεννιά μου, άρχισα να παίζω σε διάφορα μέρη.  Κάποια στιγμή όταν ήμουν στο Λος Άντζελες, βρήκα ένα  μπουζούκι και ξεκίνησα να παίζω με έναν δικό μου τρόπο. Μου άρεσε να το εντάσσω στο πρόγραμμα μουσικής στα κλαμπ και στα εστιατόρια που έπαιζα.  Το 1989 αφού είχα γυρίσει στη  Νέα Υόρκη, όπου έμενα πλέον, είχα την ευκαιρία να πάω και στην Ινδία.  Είχα μόλις γράψει τη μουσική για ένα ντοκιμαντέρ και μαζί με τον σκηνοθέτη, πήγαμε στο διεθνές φεστιβάλ κινηματογράφου της Βομβάης. Εκεί ανακάλυψα το σιτάρ. Το είχα ακούσει στο Κολοράντο από τον Collin Walcott του σχήματος Orgeon σε ένα σεμινάριο.

Έχει περάσει καιρός από την τελευταία σου δισκογραφική δουλειά. Πώς αισθάνεσαι που επιτέλους το Skins πήρε σάρκα και οστά;  

Πιστεύω ότι έχω δημιουργήσει ένα νέο είδος μουσικής εδώ και πολύ καιρό, στο οποίο αναμειγνύω από τη μια στοιχεία της τζαζ και από την άλλη παγκόσμια-διεθνή στοιχεία. Αυτό το είδος μουσικής έχει μακρά διάρκεια. Δεν είναι σαν ένα άλμπουμ ποπ μουσικής που βγαίνει στην αγορά  ξαφνικά και σύντομα εξαφανίζεται. Το πρώτο μου άλμπουμ «Wings and Air» παραμένει ζωντανό πάνω από 30 χρόνια και ακόμα συνεχίζει να κινεί το ενδιαφέρον. Αυτή είναι μόνο η αρχή για τον δίσκο Skins. Φυσικά όλες μου οι δισκογραφικές δημιουργίες είναι σαν παιδιά μου. Μόλις αποκτήσουν φόρμα, τα απελευθερώνω στο κόσμο και σαν ένας περήφανος γονιός τα παρακολουθώ να ανοίγουν τα φτερά τους και να ακολουθούν το δικό τους μονοπάτι.

Πώς προέκυψε αυτός ο τίτλος;

Ο τίτλος προέκυψε από μια χορογραφία της Caryn Heilman, η οποία χρησιμοποίησε προβολές από διαφορά δέρματα στο σώμα της, τα οποία καθώς άλλαζαν εικόνα δημιουργούσαν εικονικά κοστούμια. Η σύνθεση της πρωτότυπης μουσικής προοριζόταν για ένα κομμάτι της χορογράφου που ονομαζόταν “Skins”. Έπειτα βρήκα στίχους από ένα τραγούδι της «Γυναίκας κουκουβάγιας»-μια σαμάνα από την Αριζόνα που ζούσε το 1900 - και τους προσάρμοσα στη μελωδία αυτή των «δερμάτων».
Στο άλμπουμ, η πρωτότυπη μουσική αυτή, έγινε το κομμάτι «Owl Woman» (Γυναίκα- Κουκουβάγια).

Από ποιες άλλες τέχνες αντλείς έμπνευση;

Κυρίως έχω εμπνευστεί από χορευτικές εικόνες και από χορευτικά κομμάτια στα οποία έχω με έναν τρόπο εμπλακεί. Έχω επίσης συνθέσει αρκετό μουσικό υλικό για τον κινηματογράφο όπως επίσης και για το θέατρο. Όταν βρίσκομαι με άλλους τραγουδιστές και τραγουδίστριες, συχνά χρησιμοποιούμε φωτογραφίες και τοπία για να εμπνευστούμε και κάνουμε φωνητικούς αυτοσχεδιασμούς πάνω σε αυτές τις εικόνες.

Έχεις συνεργαστεί με αρκετούς και σημαντικούς καλλιτέχνες. Για ποια από αυτές τις συνεργασίες νιώθεις ότι σε επηρέασε περισσότερο;

Αισθάνομαι πως ο χρόνος που πέρασα μαζί με τον Charlie Haden ήταν η σημαντικότερη επιρροή μου. Θυμάμαι ακόμα όλα όσα μου δίδαξε για τη μουσική και τον αυτοσχεδιασμό. Το πρώτο μου μάθημα μαζί του ήταν στην ηλικία των 20 στο Κολοράντο σε ένα σεμινάριο, όπου ήμουν η ίδια μέλος της ορχήστρας του μαζί με άλλους μαθητές. ( Liberation Music Orchestra). Όλο αυτό αποτέλεσε σημαντική επιρροή για εμένα. Ήταν ένας από τους πατέρες της free τζαζ και μετέφερε αυτή τη φόρμα σε ένα ολότελα νέο επίπεδο μαζί με τον Ornette Coleman. Ακόμα θυμάμαι, μέχρι σήμερα τις μουσικές συμβουλές που μου έδωσε.

Στο τραγούδι Merely to know έχεις εμπνευστεί από το ποίημα μιας βουδίστριας μοναχής του 12ου αιώνα. Το έχεις τροποποιήσει στιχουργικά;

Στο συγκεκριμένο κομμάτι «Merely to Know», ήμουν σε θέση να αξιοποιήσω το μεγαλύτερο κομμάτι της ποιήτριας Kojiju χωρίς ιδιαίτερες τροποποιήσεις. Άλλα ποιήματα του δίσκου χρειάζονταν περισσότερες αλλαγές  όπως το Pathway και το Owl Woman.

Εκτιμάς ότι τα ίδια τα κείμενα υπαγορεύουν ένα μουσικό ύφος, ή δημιουργείς μια σύνθεση ανάλογα με την έμπνευσή σου;

Οι στίχοι του άλμπουμ «Skins» τροποποιήθηκαν προκειμένου να ολοκληρώσουν και να ταιριάξουν με τη μουσική, την οποία είχα ήδη συνθέσει. Σε άλλες μου ηχογραφήσεις, πήρα  ποίηση που προϋπήρχε, καθώς επίσης γραμμένες μελωδίες με τον ρυθμό των λέξεων του ποιήματος. Κάποια από τα ποιήματα, με θαυματουργικό τρόπο ταίριαξαν με τη μουσική ενώ άλλα έπρεπε να τα αλλάξω λίγο ή και περισσότερο. Στο άλμπουμ μου «Daughters of the sun», πήρα την ποίηση της Βικτωρίας Θεόδωρου, μεταφρασμένη στα αγγλικά από την Ελένη Φουντούρη και έγραψα μελωδίες βασισμένες στις ακριβείς λέξεις τους χωρίς καμία μεταποίηση η τροποποίηση.

Η world jazz είναι στενά συνδεδεμένη με την εκάστοτε πολιτισμική μουσική παράδοση. Μελετάς γενικότερα τις συνήθειες του κάθε τόπου και τις εθνολογικές διαφορές, προκειμένου να ολοκληρώσεις μια σύνθεση;

Αυτό που κάνω είναι να παίρνω στοιχεία από διαφορετικές μουσικές παραδόσεις και κουλτούρες, όπως για παράδειγμα τους ρυθμούς από διαφορετικά μέρη της Ελλάδας, μελωδίες από ελληνικές και ανατολίτικες κλίμακες και να τις εντάσσω μέσα σε μια τζαζ δομή με βυζαντινό και ινδικό ισοκράτημα. Αυτό που αγαπώ πολύ είναι να παίρνω όργανα τα οποία κανονικά δεν ακούγονται μαζί και να τα συνδυάζω- όπως το σιτάρ και το σαξόφωνο για παράδειγμα- και να τα χρησιμοποιώ στη μουσική μου. Είχα την ευκαιρία να συνθέσω ένα μουσικό κομμάτι για τον καθεδρικό ναό του  Αγίου Ιωάννη (St John the Divine) στη Νέα Υόρκη με μοναχούς από το Θιβέτ, βυζαντινή και ινδική χορωδία, Αφρικανούς τραγουδιστές και drummers, και έναν τραγουδιστή που ήταν σούφι και έναν Ισραηλίτη ψάλτη. Τραγούδησαν στα ελληνικά και στη δική τους γλώσσα.

 Πώς αντιμετωπίζεις τα «κακέκτυπα» θα λέγαμε μουσικών μορφών, που κυριαρχούν στα εμπορικά καταστήματα, στα ταξί κλπ;

Αυτού του είδους τη μουσική την ακούω σαν ένα θόρυβο στον δρόμο ή σαν κάποιον που φωνάζει. Ευτυχώς ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι ικανός να φιλτράρει τους ανεπιθύμητους θορύβους, αλλιώς θα τρελαινόμασταν.

Υπάρχει κάποιο μέρος της Αθήνας που να σε εμπνέει για να γράψεις μουσική;

Πάντα με εμπνέει η θάλασσα και το φως στο νερό.  Το ελληνικό φως είναι ιδιαίτερα όμορφο, ρομαντικό και συγκινητικό Θεωρώ πως υπάρχει στη βάση της έμπνευσής μου.

Ποια είναι τα σχέδιά σου για το επόμενο διάστημα;

Ετοιμάζομαι για κάποιες εμφανίσεις στο Ναύπλιο, στην Θεσσαλονίκη, στα Τρίκαλα αλλά πρώτα από όλα στο Half Note μαζί με τους Caryn Heilman, Sam Marlieri, Μάνο Λούτα και Ronenltzik. Στα τέλη του Γενάρη θα εμφανιστώ στη Μασαχουσέτη.