Δραπετεύοντας θεατρικά με την παράσταση «Επιστροφή», στο Ειδικό Κατάστημα Κράτησης Νέων Αυλώνα (ΕΕΚΝΑ)
2020-01-01
Το Σάββατο 14 Δεκεμβρίου 2019 και ώρα 13.00, πραγματοποιήθηκε η θεατρική παράσταση «Επιστροφή», στο Ειδικό Κατάστημα Κράτησης Νέων Αυλώνα (ΕΕΚΝΑ), σε συνεργασία με τη Γενική Γραμματεία Αντεγκληματικής Πολιτικής του Υπουργείου Δικαιοσύνης.
Είχα την τιμή και τύχη να παραστώ σε αυτό το θεατρικό δρώμενο. Υπεύθυνος για την σκηνοθεσία αλλά και εμψυχωτής του εργαστηρίου είναι ο κ. Στάθης Γράψας, ηθοποιός και σκηνοθέτης του Εθνικού Θεάτρου, ο οποίος οργανώνει τέτοιες ομάδες και σε άλλες φυλακές. Είπε σχετικά: « Αυτό το εργαστήρι προσωπικής ανάπτυξης, με βάση το θέατρο, έχει τρεις ενότητες που στοχεύουν στο ίδιο θεμιτό αποτέλεσμα, να αλλάξει την εικόνα που έχει ο κρατούμενος για τον εαυτό του και κατ’ επέκταση τις επιλογές του παρελθόντος ».
Η παράσταση ήταν μια πολύ ξεχωριστή βιωματική εμπειρία. Ήδη από τα πρώτα δευτερόλεπτα που στεκόμαστε εκεί, όρθιοι, έρχομαστε αντιμετώποι με έναν μεγάλο άδειο "βιομηχανικό" χώρο, όπου επικρατεί σκοτάδι και υγρασία και οι δύσκολες συνθήκες επιβίωσης είναι αισθητές. Τότε το ολίγο φώς εστιάζει σε ένα σκηνικό που δεν είναι άλλο από διάφορα σώματα ξαπλωμένα πίσω από τα κάγκελα. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι βρισκόμαστε στη φυλακή. Οι ηθοποιοί που είναι οι ίδιοι οι κρατούμενοι, με πολύ αργές κινήσεις γλιστρούν πίσω από τα κάγκελα και κατευθύνονται σε ένα άλλο σημείο του χώρου. Ο χρόνος κυλάει τόσο αργά και βασανιστικά μέσα στη φυλακή.Το φώς τους ακολουθεί και εστιάζει τώρα σε ένα δεύτερο σκηνικό: μια γύψινη γούρνα. Οι κρατούμενοι, με πρόσωπα μουτζουρωμένα στέκονται σε κύκλο γύρω από αυτήν. Η προσαρμογή στη φυλακή και στις νέες συνθήκες φαντάζει αφόρητη. Στη συνέχεια σκίζουν τις μπλούζες που φορούν, βυθίζουν τα χέρια τους στην γούρνα, και πετούν νερό ο ένας στον άλλον με σκοπό να καθαρίσουν τα λερωμένα τους πρόσωπα, τα λερωμένα τους κορμιά, την "λερωμένη" τους ψυχή... Γελούν δυνατά, λάμπουν τα πρόσωπά τους. Με πολύ αργές κινήσεις και πάλι, περνούν ανάμεσά μας και ανεβαίνουν σε μια εξέδρα, το τρίτο σκηνικό. Εκεί χωρεύουν, ξεσπούν χαρούμενα χοροπηδώντας και χρησιμοποιώντας όλο τους σώμα σε μια έκφραση λύτρωσης και ελπίδας. Νιώθουν ελεύθεροι. Τα κατάφεραν. Είναι έξω. Ακούγονται κραυγές χαράς και ανακούφισης. Ξαφνικά παύουν οι χαρούμενες φωνές και τα γέλια. Το φώς κατευθύνεται πάνω σε τέσσερα άτομα που συγκρατούν έναν πέμπτο. Τον τραβούν προς το μέρος τους, τον ακινητοποιούν όσο μπορούν, αλλά αυτός θέλει να ξεφύγει. Φωνάζει "άσε με, άσε με!" με απελπισία. Το βλέμμα του είναι διαπεραστικό και με ταράζει. Δίπλα του άλλα τρία άτομα κρατούν κι αυτά έναν τέταρτο. Κι εκείνος προσπαθεί να ξεφύγει και φωνάζει. Μάταια. Είναι πολύ αργά. Σκοτάδι πάλι γύρω μας και οι κρατούμενοι περπατούν ανάμεσά μας. Τους νιώθουμε να μας ακουμπούν και να κατευθύνονται πάλι πολύ αργά πρός το πρώτο σκηνικό: τα κάγκελα της φυλακής. Στιγμιαίες σκέψεις με κατακλύζουν. Αναρωτιέμαι πώς νιώθουν οι υπόλοιποι θεατές δίπλα μου. Φόβο; Απέχθεια; Ενόχληση; Με αυτές τις απελπιστικά αργές κινήσεις κινούνται στο χώρο. Κάποιοι κατευθύνονται πίσω από τα κάγκελα, ενώ οι υπόλοιποι, σκορπισμένοι σε διάφορα σημεία του χώρου, τους παρατηρούν, ακίνητοι, με το βλέμμα παγωμένο. Τέλος. Τα φώτα ανοίγουν και ξεσπούμε σε ατελείωτα χειροκροτήματα. Τα μάτια μου ειναι υγρά και νιώθω την καρδιά μου να θέλει να εκραγεί, να βγει από το στήθος μου. Είμαι συγκλονισμένη.
Καθόλη την διάρκεια αυτής της δυνατής παράστασης δεν άφησα από τα μάτια μου αυτά τα παιδιά. Κινούμουν κι εγώ μέσα στο χώρο και τους ακολουθούσα. Δεν ήθελα να χάσω καμία τους κίνηση, κανένα τους βλέμμα.Η έκραση της σωματικής τους κίνησης ήταν καθηλωτική. Χωρίς να μιλούν, και μέσα από τις ισχυρές παύσεις που γινόντουσαν, τα δυνατά τους κορμιά με τα αφοπλιστικά τους μάτια με διαπερνούσαν. Το ένιωσα όλο στο πετσί μου με κάθε ίνα της υπαρξής μου.
Μετά το τέλος της παράστασης, έφεραν καρέκλες και μαζευτήκαμε όλοι για μια ανταλλαγή σκέψεων και συναισθημάτων. Η συγκίνηση ήταν εμφανής σε όλα τα πρόσωπα. Με σπασμένη την φωνή, ο Διευθυντής κ. Χριστοφορος Γιαννακοπουλος, αλλά και όλοι όσοι μίλησαν, μόνο λόγια θαυμασμού και σεβασμού είχαν να πουν προς αυτά τα παίδια και τον δάσκαλό τους.
Το έργο του κ. Στάθη Γράψα είναι αξιόλογο. Ο ίδιος μας είπε πόσο περήφανος είναι για αυτά τα παιδιά και πόσα μαθήματα παίρνει κάθε φορά μαζί τους. Το σημαντικό μέσα από αυτό το δρώμενο, είναι η σταθερότητα που υπάρχει μέσα από τη συνέχεια. Δεν εμφανίστηκε στις φυλακές για μια μοναδική παράσταση, μας είπε. Ο στόχος του ήταν και είναι να αισθανθούν τα παιδιά ασφάλεια μέσα από τα τακτικά εργαστήρια και το έχει πετύχει. Οι παραστάσεις προκύπτουν μετά από πολλές συζητήσεις που έχει μαζί τους, όπου ξεδιπλώνονται οι προσωπικές τους ιστορίες και τα σκληρά βιώματά τους. Είναι μια κοινή προσπάθεια μεταξύ του κ. Γράψα και των νέων αυτών, που καταλήγει σε αυτό το αναπάντεχο και άξιο θαυμασμού αποτέλεσμα. Στις διάφορες ερωτήσεις που τους έγιναν, όλοι τους απάντησαν πόσο ελεύθεροι νιώθουν όταν συμμετέχουν στα εργαστήρια και στις παραστάσεις και πόση αγάπη παίρνουν από τον κ.Γράψα αλλά και από το κοινό που τους παρακολουθεί.
Εδώ αξίζει να σημειωθεί, ότι σε αυτή την παράσταση είδα την αλήθεια τους κι όχι μια απλή ηθοποιία. Μέσα από τον ξεχωριστό ρόλο που είχε ο καθένας τους, παρατήρησα επίσης μια έντονη αλληλεγγύη που έρχεται αντίθετη με τις καθημερινές κοινωνικές αντιλήψεις. Η θεατρική ομάδα του Αυλώνα είναι και φέτος πολυφυλετική - Αφγανοί, Πακιστανοί, Σύριοι, Ιρανοί, Τσιγγάνοι, Βούλγαροι, Ουκρανοί και Μολδαβοί - «όλοι μαζί, μας δείχνουν έμπρακτα ότι η ανθρώπινη ψυχή δεν γνωρίζει σύνορα μα ούτε φυλακίζεται» γράφουν στο φυλλάδιο που μας μοιράστηκε. Η ανάγκη τους για επικοινωνία, αγάπη και συνεργασία τους φέρνει πιο κοντά και είναι αισθητό πώς οι φυλετικές διαφορές εξασθενούν.
Πριν κλείσω και εγώ την συγγραφική μου αυλαία με αυτό το κείμενο, θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας κάποιες σκέψεις. Είναι πολύ σημαντικό να πάψει να μας ενοχλεί η διαφορετικότητα είτε αυτή είναι φυλετική, έμφυλη, ταξική, θρησκευτική ή σεξουαλική. Είμαστε όλοι συνδεδεμένοι και θα έπρεπε να προσπαθούμε να γεφυρώσουμε τα κενά που δημιουργόνται μεταξύ μας εξαιτίας τέτοιων διαχωρισμών. Συγκεκριμένα, αυτοί οι νέοι στις φυλακές του Αυλώνα χρειάζονται την βοήθειά μας. Μέσα από στιβαρά νεανικά τους κορμιά, εγώ έβλεπα μόνο εύθραυστες ψυχές και βλέμματα μικρών παιδιών που αναζητούσαν απεγνωσμένα την προσοχή μας και την αγάπη μας. Απέδειξαν ότι μέσα από μόνο μερικά εργαστήρια "προσοχής και αγάπης" μπορούν να καταφέρουν πολλά. Αξιοσημείωτη η πειθαρχία τους, η συνέπειά τους, η θέλησή τους για βελτίωση, η δύναμή ψυχής τους, το κουράγιο τους και η ευγένεια, αξίες που εκλείπουν στις μέρες μας. Είναι απαραίτητο να συμβάλλουμε όλοι, ο καθένας στο επίπεδο που του αναλογεί, στο να υπάρχει ένα σωστό σοφρωνιστικό σύστημα, που θα γαλουχήσει τέτοιες αξίες, ώστε όταν βγούν αυτά τα παιδιά να ενταχθούν, και χάρη στη βοηθεία μας βέβαια, όσο πιο ομαλά γίνεται, απομακρυνόμενοι από πρακτικές που θα τους παρασύρουν σε ίδια λάθη του παρελθόντος και θα τους οδηγήσουν στην υποτροπή.
Με κάθε νέο τρόπο έκφρασης τους προσφέρονται νέα ερεθίσματα και προκλήσεις για πιο ενωμένη, ομαδική και δημιουργική σκέψη. Μέσα από την παράσταση βιώσαμε κι εμείς πόσο βαρύ είναι το τίμημα στην περίπτωση της επιστροφής στην φυλακή. Συνδεθήκαμε μαζί τους και βιώσαμε ένα μέρος απ' όσα συνήθως παραμένουν μακριά από τη δημόσια θέα. Η επιστροφή στην φυλακή δείχνει την αποτυχία όλων εμάς, κι όχι μόνο αυτών των παιδιών, να φτιάξουμε μια σωστή κοινωνία. Όταν δίνεται μια νέα ευκαιρία σε κάποιον, οφείλουμε να το σεβαστούμε κι όχι να τον βάλουμε πάλι στο περιθώριο. Είναι ανεπίτρεπτο να μιλάμε για αγάπη και να χτίζουμε οι ίδιοι τα κάγκελα της φυλακής τους. Είναι καθήκον μας να προσπαθήσουμε για το καλύτερο, για κάτι πέρα από το συνηθισμένο, να βγούμε από το "comfort zone" μας και να προσφέρουμε ουσιαστικά σε αυτή την κοινωνία που είναι και δική μας, όπως και μέσα από τις πράξεις μας να μοιράσουμε αγάπη και ελπίδα σε αυτά τα παιδιά που το έχουν πραγματικά ανάγκη.
Συγχαρητήρια στον Κ. Γράψα για το σπουδαίο του έργο και ειλικρινή συγχαρητήρια σε όλα αυτά τα παιδιά που μας έδωσαν ένα μάθημα ζωής.
Αξίζει να σημειωθεί ότι χωρίς την βοήθεια κάποιων ανθρώπων η παράσταση δεν θα είχε πραγματοποιηθεί, κι αυτοί είναι όλοι όσοι βρίσκονται στα παρασκήνια όπως ο κ.Βασίλης Λαμπράκης, αρχιφύλακας.
Θέλω να ευχαριστήσω επίσης την κ. Άλκιστη Μπούρα κοινωνική λειτουργός-εικαστική θεραπεύτρια για την πρόσκληση και να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου που μου δώθηκε η ευκαιρία να παραστώ σε αυτή την βουβή μα τόσο ψυχικά ομιλιτική παράσταση!
Σκηνοθεσία : Στάθης Γράψας
Μουσική : Σταύρος Γασπαράτος,
Ηλεκτρολόγοι: Γιώργος Αθανασίου, Παναγιώτης Πατέλης
Υπεύθυνος: Στάθης Γράψας, Εμψυχωτής - Σκηνοθέτης.
Συμμετέχουν: Γιάννης Κ., Zdravko D., Νικόλαος Ντ., Vasili V., Χρήστος Σ., Haled A., Haviz A., Sayed S., Ibrahim A., Shwai R., Alexander S., Παναγιώτης Κ., Λάμπρος Π., Sardawale S., Nuri M.
"Με τη δύναμη της θέλησης ο άνθρωπος αλλάζει τον εαυτό του. Με τη δύναμη της αγάπης αλλάζει τους άλλους. Με τη δύναμη της σκέψης αλλάζει τον κόσμο." ~Ταγκόρ~
