Ομοσπονδία Κωφών Ελλάδας: Χρωματίζοντας τους Ήχους

 

Για περισσότερο από έναν αιώνα η κοινότητα των κωφών ατόμων αγωνίζεται για την ένταξή της στην κοινωνία των ακουόντων. Κι έχει όντως σημειωθεί πρόοδος, όμως οι ελλείψεις είναι ακόμα σημαντικές.
Ο κ. Ιωάννης Γιάλλουρος, Πρόεδρος της Ομοσπονδίας Κωφών Ελλάδας, μας μιλάει γύρω από το θέμα αυτό.

Βρισκόμαστε στην Ηλιούπολη στις εγκαταστάσεις της Ομοσπονδίας Κωφών Ελλάδας. Πότε ιδρύθηκε το κτίριο και ποιους φιλοξενεί;
Αυτό το κτίριο ιδρύθηκε το 2006 μετά από πολλές προσπάθειες της Ε.Σ.Α.μεΑ (Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία). Κατάφεραν μετά από προσπάθειες να πάρουν αυτό το οικόπεδο από την Κτηματική Εταιρία του Δημοσίου και στη συνέχεια το Υπουργείο Οικονομικών επιχορήγησε την ίδρυση του κτιρίου για να ενσωματωθούν κι άλλοι φορείς.  Στον πρώτο όροφο βρίσκεται η Ομοσπονδία Κωφών Ελλάδας (ΟΜ.Κ.Ε.), η Εθνική Ομοσπονδία Κινητικά Αναπήρων (Ε.Ο.K.A.), η Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες (Π.Ο.Σ.Γ.Κ.Α.μεΑ.),  η Πανελλήνια Ομοσπονδία Σωματείων Συλλόγων Ατόμων με Σακχαρώδη Διαβήτη (ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ) και η Ομοσπονδία Νεφροπαθών (ΠΟΝ). Στον δεύτερο όροφο του κτιρίου είναι η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία , τα γραφεία της και οι υπάλληλοί της.  Στο ισόγειο υπάρχει αμφιθέατρο στο οποίο πραγματοποιούνται κατά καιρούς ενημερωτικές ημερίδες, διάφορες συνεδριάσεις και κάποιες επίσημες εκδηλώσεις. Η Ομοσπονδία Κωφών Ελλάδας ιδρύθηκε το 1968 αλλά σταμάτησε να λειτουργεί μετά από λίγους μήνες (το 1969), επειδή τότε δεν υπήρχαν ικανοί άνθρωποι με πρόσβαση σε έναν τέτοιο φορέα, ούτε και το κλίμα ευνοούσε. Ήταν η περίοδος της Χούντας, της δικτατορίας , οπότε δύσκολα μπορούσαν να δράσουν ελεύθερα. Δεν υπήρχε ελεύθερος λόγος, ούτε ελεύθερη κίνηση. Το 1982 επαναλειτούργησε η Ομοσπονδία Κωφών η οποία υπάρχει μέχρι και σήμερα. Είναι δευτεροβάθμιο σωματείο και έχει 18 πρωτοβάθμια σωματεία σαν μέλη της σε όλη την Ελλάδα. Τα πέντε σωματεία βρίσκονται στην Αθήνα, δύο είναι στη Θεσσαλονίκη, υπάρχει ένα σωματείο στην Πάτρα, τρία Σωματεία στην Κρήτη,  στο Αγρίνιο, στη Λάρισα στο Βόλο, στη Δράμα, στην Αλεξανδρούπολη και στα Ιωάννινα.

Υπάρχει επίσημος αριθμός καταγεγραμμένων κωφών/βαρήκοων στην Ελλάδα;
Όχι, δεν υπάρχει. Είναι μια αδυναμία της πολιτείας. Δεν έχει καταφέρει να έχει βάση δεδομένων με πραγματικά στοιχεία. Εκτιμάται ότι είναι περίπου 25.000 κωφοί/βαρήκοοι, ίσως φτάνουν και τις 40.000 αν βάλουμε και τους ηλικιωμένους που έχουν κάποιο πρόβλημα στην ακοή τους και έχουν ανάγκη από ακουστικά βαρηκοΐας ή διάφορα τεχνικά βοηθήματα. Έχουμε περίπου 3.000 κωφούς/βαρήκοους ως ενεργά μέλη στα σωματεία της Ομοσπονδίας Κωφών Ελλάδας. Η Ομοσπονδία δεν έχει όμως μέλη φυσικά πρόσωπα αλλά μόνο νομικά πρόσωπα, δηλαδή τα ίδια τα Σωματεία που αναφέραμε πριν.

Ποια είναι η οργάνωση της Ομοσπονδίας Κωφών Ελλάδας και ποια η συνεργασία σας με τους δημόσιους φορείς;
Εδώ στην Ομοσπονδία Κωφών Ελλάδας έχουμε τρία σημαντικά όργανα διοίκησης:  είναι η Γενική Συνέλευση στην οποία συμμετέχουν οι εκπρόσωποι από όλα τα Σωματεία, το Γενικό Συμβούλιο το οποίο αποτελείται από 21 μέλη και η Εκτελεστική Γραμματεία που αποτελείται από εφτά μέλη. Απ' όλα τα Σωματεία, κάποια έχουν κέντρο διδασκαλίας νοηματικής γλώσσας. Υπάρχουν βέβαια κι ανεξάρτητα, ιδιωτικά κέντρα διδασκαλίας τα οποία τα φτιάξαμε διάφοροι κωφοί. Όλοι αυτοί συνεργάζονται με την Ομοσπονδία  Κωφών Ελλάδας με κοινό στόχο μια γενική πολιτική πάνω στον τρόπο διδασκαλίας, στον τρόπο λειτουργίας και στον τρόπο διάδοσης της Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας , επειδή αυτή τη στιγμή το Υπουργείο Παιδείας παρουσιάζει ένα κενό.

Ποιο είναι αυτό το κενό;
Λόγω του ότι η Ελληνική Νοηματική Γλώσσα δεν είναι επίσημη γλώσσα, δεν μπορεί να την βάλει μέσα στις εξετάσεις, για παράδειγμα σε αυτές του κρατικού πιστοποιητικού γλωσσομάθειας, με αποτέλεσμα να υπάρχει αποκλεισμός από το ίδιο το κράτος γι’ αυτούς τους ανθρώπους που θέλουν να δουλέψουν σε σχολεία κωφών/βαρήκοων είτε ως αναπληρωτές είτε ως μόνιμοι καθηγητές ή κάποιοι ως ελεύθεροι επαγγελματίες, λογοθεραπευτές, εργοθεραπευτές κλπ. Κι αυτόν τον τρόπο αναγνώρισης της νοηματικής γλώσσας που δεν έχει ακόμα πραγματοποιήσει το κράτος, πραγματοποιούμε εμείς, η Ομοσπονδία Κωφών με τις εξετάσεις Επάρκειας της Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας και τις εξετάσεις Διερμηνέων Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας. Ελπίζουμε πως αυτό θα το αναλάβει κάποια στιγμή ένας δημόσιος φορέας. Συνεργαζόμαστε με την ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας με στόχο να βρεθεί αυτός ο δημόσιος φορέας. Εδώ καθαρά η Ομοσπονδία Κωφών Ελλάδας, εκτός από την επιθυμία που έχει για τη διάδοση της Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας, έχει και την προάσπιση των δικαιωμάτων των κωφών/βαρήκοων.

Μιλήστε μας για αυτά τα δικαιώματα.
Ένα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Τηλεόραση που είναι μέσα σε κάθε σπίτι και ουσιαστικά σε κάθε δωμάτιο. Οι κωφοί/βαρήκοοι δεν έχουν πρόσβαση σε αυτήν,  λόγω του ότι υπάρχει έλλειψη διερμηνέων ελληνικής νοηματικής γλώσσας. Δεν υπάρχουν υπότιτλοι ακόμα και στις ελληνικές ταινίες που έχουν μεταδοθεί χιλιάδες φορές, ενώ  χρειάζεται μόνο μια φορά να υλοποιηθεί το κείμενο των ομιλιών και μετά να μεταδίδεται μέσω Teletext με υπότιτλους. Αυτό συμβαίνει τώρα με το κανάλι MEGA, με κάποιες σειρές. Παλιά, το 2007, αυτό είχε ξεκινήσει με το κανάλι Πρίσμα που άνηκε στο ραδιοτηλεοπτικό οργανισμό της ΕΡΤ. Ήταν το πρώτο τηλεοπτικό κανάλι με διερμηνεία αλλά και με υπότιτλους σε μεγάλο μέρος του τηλεοπτικού του προγράμματος. Δυστυχώς το συγκεκριμένο κανάλι έκλεισε.

Δεύτερον, και σημαντικό, υπάρχει η προάσπιση των δικαιωμάτων των κωφών/βαρήκοων, στην εργασία. Για παράδειγμα υπάρχουν πάρα πολλοί κωφοί που αποκλείονται λόγω του ότι δεν μπορούν να μιλήσουν στο τηλέφωνο. Ο εργοδότης δεν θέλει να προσλάβει ένα άτομο που δεν μπορεί να μιλήσει στο τηλέφωνο. Να προσλάβει για παράδειγμα τον κωφό για όλες της δουλειές και έναν ακούοντα για το τηλέφωνο. Είναι λογικό. Όμως έτσι δεν καθίσταται ο κωφός ως παραγωγικό άτομο. Και πρέπει το κράτος να βοηθήσει πάνω σε αυτό το κομμάτι μέσα από προγράμματα του ΟΑΕΔ. Είχαν δώσει τέσσερα χρόνια επιδότηση στους εργοδότες να απασχολούν ένα κωφό άτομο αλλά μετά τα τέσσερα χρόνια τι θα γίνει; Θα πάει σπίτι του ο κωφός, εκτός αν ο εργοδότης είναι ικανοποιημένος από τον εργαζόμενο και τότε μπορεί να προβεί στην πρόσληψή του. Αν αποφασίσει δηλαδή να τον πληρώνει.

Δυστυχώς όμως είναι αλυσίδα, η οποία δεν είναι συνεχόμενη. Σχετικά με τη εκπαίδευση δηλαδή που ξεκινάει στο νηπιαγωγείο, και ύστερα σ το δημοτικό, η πρώτη γλώσσα σε πολλά παιδιά έρχεται πολύ αργά λόγω ότι μέσα στο σπίτι οι πιο πολλοί γονείς δεν έχουν επικοινωνία με το ίδιο τους το παιδί είτε στην Νοηματική είτε στην χειλοανάγνωση. Ο γραπτός λόγος ακόμα δεν χρησιμοποιείται διότι τα παιδιά ακόμα δεν μπορούν να γράψουν. Μετά μέχρι και την τρίτη λυκείου υπάρχουν τα προβλήματα της πρόσβασης , η καθυστέρηση να βάλουν αναπληρωτές καθηγητές, καθυστερούν να αρχίσουν τα σχολεία και φτάνουμε στην τρίτη λυκείου. Ένα προνόμιο υπάρχει για τους κωφούς/βαρήκοους, η χρήση ενός 3% προκειμένου να έχουν πρόσβαση στα ΤΕΙ και ΑΕΙ αλλά εκεί είναι αδιέξοδος, δεν υπάρχει πρόσβαση.

Μετά στην εργασία, πάλι δεν υπάρχει πρόσβαση. Σε όλα αυτά έχουμε ξεκινήσει μια μεγάλη καμπάνια με στόχο την πραγματική αναγνώριση της Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας, όπως έγινε στην Ουγγαρία, στην Φιλανδία, στην Αυστρία, στην Πορτογαλία και στην Γερμανία μέσα στον Ομοσπονδιακό Νόμο. Τώρα πρόσφατα μπήκε μέσα στο Ομοσπονδιακό Νόμο του Βελγίου επίσης. Επίσης στο εξωτερικό έχουν λάβει χώρα συνταγματικές και υψηλές αναγνωρίσεις των Εθνικών Νοηματικών Γλωσσών ως μια επίσημη γλώσσα. Νομίζω πως ήρθε η ώρα να γίνει κάτι παρόμοιο κι εδώ στην Ελλάδα. Περιμένουμε μόνο να αρχίσει στη Βουλή η Επιτροπή της Συνταγματικής Αναθεώρησης.

Που βρίσκεται η Σχολή της Ομοσπονδίας Κωφών Ελλάδας; Ποια είναι η διαδικασία εκμάθησης της Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας;
Η Σχολή της Ομοσπονδίας Κωφών Ελλάδας  βρίσκεται στους Αμπελόκηπους. Οι περισσότεροι που πάνε εκεί είναι ακούοντες με στόχο να μάθουν την Ελληνική Νοηματική Γλώσσα. Οι πιο πολλοί είναι φοιτητές. Υπήρξαν επίσης περιπτώσεις βαρήκοων και κωφών που δεν γνώριζαν την Νοηματική Γλώσσα σε μεγάλη ηλικία, και πήγαν στην Σχολή για να την μάθουν και άλλοι γιατί τους αρέσει, όπως και ως δεύτερη γλώσσα επικοινωνίας.

 Στην Σχολή της Ομοσπονδίας όπως και σε όλες τις σχολές Νοηματικής Γλώσσας εκπονούμε αναλυτικό πρόγραμμα τεσσάρων κύκλων που οδηγεί στις εξετάσεις επάρκειας. Υπάρχουν τρία πεδία σε αυτές τις εξετάσεις: το πεδίο των κειμένων, το πεδίο των εικόνων και το πεδίο του βίντεο. Αν κάποιος περάσει και τα τρία πεδία με βαθμό άνω του πέντε, είναι κάτοχος της βεβαίωσης επάρκειας. Υπάρχει νομοθετική αναγνώριση αυτής της επάρκειας ως προσόν για να προσληφθεί σε ένα σχολείο κωφών/βαρήκοων ή σε κάποιο άλλο σχολείο. Αυτά τα σχολεία συνήθως  που είναι σχολεία κωφών είναι στην Αργυρούπολη, υπάρχει νηπιαγωγείο, δημοτικό, γυμνάσιο και λύκειο. Υπάρχει το δημοτικό σχολείο της Λυκόβρυσης στην Πεύκη που έχει και νηπιαγωγείο, στην Αγία Παρασκευή που λειτουργεί δημοτικό, γυμνάσιο, λύκειο και ΤΕΕ. Επίσης υπάρχει στη Θεσσαλονίκη, το σχολείο Πανοράματος Θεσσαλονίκης , δημοτικό-γυμνάσιο-λύκειο. Μπορούν ακόμα να διοριστούν ως παράλληλη στήριξη σε παιδιά κωφά ή με βαρηκοΐα που μαθαίνουν και πηγαίνουν σε σχολεία ακουόντων γενικής εκπαίδευσης με μη ειδικά σχολεία κωφών/βαρήκοων.

Είναι η Νοηματική μία γλώσσα;
Η Ελληνική νοηματική γλώσσα δεν είναι διεθνής όπως λανθασμένα πιστεύεται. Η κάθε χώρα αναπτύσσει τη δική της νοηματική γλώσσα με διαφορετικά κατά βάση νοήματα και διαφορετικό αλφάβητο. Υπάρχουν κοινά χαρακτηριστικά αλλά πολλές διαφορές σε μορφολογικό επίπεδο. Παρόλα αυτά οι κωφοί διαφορετικών κρατών μπορούν να συνεννοούνται άνετα μέσω της Διεθνούς Νοηματικής, η οποία είναι στην ουσία ένας κώδικας που εξυπηρετεί σε απλές καθημερινές ανάγκες επικοινωνίας.

Παγκοσμίως έχει διαπιστωθεί ότι κατά την εκπαίδευση ενός κωφού ατόμου, μαθαίνουν την νοηματική γλώσσα και τη γλώσσα του εκάστοτε έθνους με αποτέλεσμα τα παιδιά να μαθαίνουν δυο γλώσσες, κάτι που είναι πολύ δύσκολο. Μετά είναι αρκετά δύσκολο να αρχίζει να μαθαίνει αγγλικά ή γαλλικά όπως συμβαίνει με τα ακούοντα παιδιά. Γι αυτό το λόγο υπάρχει η διεθνή νοηματική, για να καλυφθεί αυτό το κενό επικοινωνίας όταν υπάρχουν συναντήσεις σε διεθνή συνέδρια, εκδηλώσεις, συνελεύσεις, κ.α.  Δηλαδή για παράδειγμα λέμε "hello" (με αυτή την κίνηση), δεν υπάρχουν άρθρα ή συντακτικό ή γραμματική στη διεθνής νοηματική. Γι αυτό και δεν είναι γλώσσα. Οι εθνικές νοηματικές πληρούν τις προδιαγραφές για να είναι γλώσσα.

Έχετε κάποια εμπειρία σχετικά με την Διεθνή Νοηματική;
Εδώ και πολλά χρόνια και συγκεκριμένα από το 1993 ταξιδεύω στο εξωτερικό. Όταν είχα πάει Βουλγαρία για τους Ολυμπιακούς Αγώνες Κωφών, και πρώτη φορά άρχισα να μαθαίνω την διεθνή νοηματική, συνάντησα κάποιους ανθρώπους από την Ιαπωνία οι οποίοι με ρωτούσαν από πού ήμουν. Τους έδειχνα την φωτογραφία που είχε πάνω στην καρτέλα μου γιατί τότε ήμουν αθλητής  στο μπάσκετ τότε αλλά εκείνοι δεν γνώριζαν αγγλικά και ήθελαν να τους το πω στην Νοηματική. Με κινήσεις τους δείχνω την σημαία, τους δείχνω τον σταυρό με τις γραμμές, τίποτα! Δεν καταλάβαιναν. Σκέφτομαι κάτι άλλο, τους δείχνω την Ακρόπολη που την ξέρει όλος ο κόσμος, τίποτα! Μετά έδειχνα τους Ολυμπιακούς αγώνες, το ακόντιο και έτσι κατάλαβαν ότι ήμουν από την Ελλάδα.  Υπάρχει διαφορετικός νοηματικός τρόπος για την Ελλάδα. Είναι το νοηματικό της Ολυμπιάδας, που σημαίνει η  χώρα των Ολυμπιακών Αγώνων. Ήταν απίστευτη εμπειρία τότε.

Ποιες είναι οι σοβαρές ελλείψεις που η πολιτεία δεν έχει ακόμα μεριμνήσει για τα άτομα με κώφωση;
Η πολιτεία και η κοινωνία δεν έχουν καταλάβει σε ποιο βαθμό φτάνουν οι ανάγκες μας στην επικοινωνία και στην πρόσβαση. Είναι πάρα πολύ δύσκολο επειδή δεν έχεις την εμπειρία και δεν μπορείς να διανοηθείς μέχρι που μπορεί να φτάσει η ανάγκη ενός κωφού. Σε ένα σπίτι ακουόντων, μια μαμά μπορεί να φωνάξει το παιδί της που βρίσκεται στο διπλανό δωμάτιο. Όμως, μια μαμά που ακούει αλλά έχει κωφό παιδί, πρέπει να περπατήσει μέχρι το δωμάτιο για να του πει κάτι ή και το ανάποδο.  Αυτό το βλέπεις κάθε μέρα μέσα στο σπίτι.

 Όταν βγαίνεις όμως έξω υπάρχουν οι "καλοί" και οι "κακοί", όπως πάντα και παντού. Με τους «κακούς» δεν εννοώ ότι θα σε βλάψουν, εννοώ ότι δεν θα σε υπολογίσουν, θα αδιαφορήσουν και θα σε αποκλείσουν. Πολλές φορές βλέπουμε μια παρέα στην οποία αρχίζει πρώτη φορά να έρχεται ένα κωφό παιδί και δεν του είναι εύκολο να παρακολουθήσει τα υπόλοιπα παιδιά που μιλάνε μεταξύ τους. Νιώθει λίγο απόμακρα, προσπαθεί να δεθεί τουλάχιστον με ένα παιδί με την παρέα για να του εξηγεί τι λένε οι υπόλοιποι, αλλά το παιδί αυτό δεν έχει πάντα την διάθεση να κάνει τον μεταφραστή ή τον διαμεσολαβητή.

Παρόλα αυτά,  σήμερα υπάρχει μεγάλη διαφορά σχετικά με ό,τι συνέβαινε πριν 20 χρόνια. Θυμάμαι το 1996 όλοι οι κωφοί/βαρήκοοι που χρησιμοποιούσαμε τη νοηματική γλώσσα, που είχαμε παράξενη φωνή, ήμασταν δακτυλοδεικτούμενοι τότε. Λέγανε "κοίτα τι κάνουν κουνάνε τα χέρια τους, κοίτα αυτόν πόσο παράξενα μιλάει"...

Σε κάποια δελτία ειδήσεων παρατηρούμε πια την Νοηματική. Σε τι βαθμό καλύπτεται η ελληνική τηλεόραση αλλά και η Ελλάδα σε επίπεδο διερμηνέων;
Σήμερα η νοηματική έχει μπει στα σπίτια όλων μας, και κωφών και ακουόντων, λόγω του επταλέπτου δελτίου ειδήσεων στην ελληνική νοηματική γλώσσα που σε κάποια κανάλια μπορεί να φτάσει και τα 10-15 λεπτά διάρκεια. Και μόνο ότι το βλέπουν μέσα στο σπίτι τους, ο κόσμος εξοικειώνεται με αυτό και το αποδέχεται. Επομένως, όταν βλέπουν έξω κάποιους κωφούς να νοηματίζουν, δεν τους αποκλείουν, ούτε τους κατηγορούν ή τους κοροϊδεύουν. Αντιθέτως τους σέβονται, ξέρουν ότι αυτή είναι η δική τους γλώσσα  και μπορεί να ενδιαφερθούν κιόλας, να πάνε κοντά και να ρωτήσουν πως γίνεται να μάθουν την νοηματική γλώσσα.

Σοβαρό πρόβλημα υπάρχει όμως με το πρόγραμμα διερμηνέων της ελληνικής νοηματικής γλώσσας που εκπονεί εδώ η Ομοσπονδία Κωφών Ελλάδας από το 2005. Σύμφωνα με την νομοθεσία που υπάρχει, η Ομοσπονδία το εκπονεί με στόχο να εξυπηρετεί τους κωφούς/βαρήκοους σε όλη την Ελλάδα με επιχορήγηση από το Υπουργείο Εργασίας, όπου υπάγεται το υπεύθυνο τμήμα της πρόνοιας. Το σοβαρό πρόβλημα είναι η μειωμένη χρηματοδότηση. Πριν την οικονομική κρίση, η χρηματοδότηση έφτανε περίπου τα 230 με 250.000 ευρώ τον χρόνο, και μπορούσαμε να καλύψουμε έναν υπάλληλο, να καλέσουμε διερμηνείς, να εξυπηρετήσουμε τους κωφούς όπου βρίσκονται. Η διαδικασία ποια είναι: ο κωφός στέλνει ένα μήνυμα, email η fax στην υπηρεσία του προγράμματος αυτού με το αίτημα του, για παράδειγμα: χρειάζομαι έναν διερμηνέα για την επόμενη εβδομάδα, την τάδε μέρα/ώρα, στην τάδε οδό, στο ΙΚΑ για μια ώρα".  Η υπάλληλος της υπηρεσίας αυτής, βρίσκει έναν διαθέσιμο διερμηνέα και τον στέλνει  εκεί όπου τον ζήτησε ο κωφός. Η Ομοσπονδία μετά θα πληρώσει τον διερμηνέα μέσω της επιχορήγησης του κράτους, όχι ο κωφός. Αλλά δεν βρίσκονται κωφοί μόνο στις μεγάλες πόλεις, υπάρχουν κωφοί σε μικρές πόλεις, για παράδειγμα στη Ρόδο ή στην Αλεξανδρούπολη, κι εκεί, δεν έχουμε διερμηνέα  νοηματικής γλώσσας, με αποτέλεσμα να αναγκαζόμαστε να κλείνουμε αεροπορικά εισιτήρια, τρένο ή ΚΤΕΛ για να μεταβεί ο διερμηνέας ο οποίος θα διανυκτερεύσει εκεί, θα φάει και όλα αυτά τα έξοδα τα καλύπτει η Ομοσπονδία Κωφών. Φέτος το 2016, από λάθος του Υπουργείου Εργασίας, μειώθηκε η επιχορήγηση στα 30.000 ευρώ. Φυσικά διαμαρτυρηθήκαμε και είπαμε ότι ούτε οι 80.000 που πήραμε πέρσι φτάνουν. Σημειώνω επίσης ότι το Υπουργείου Οικονομικών πέρσι το Μάρτιο, αποφάσισε 10% μείωση στις 80.000 τις περσινές, οπότε ουσιαστικά πήραμε 72.000 ευρώ. Τώρα λέει το Υπουργείο Εργασίας ότι θα το διορθώσει αυτό το λάθος και θα αυξήσει την επιχορήγηση στις 80.000 ευρώ. Αλλά προσπαθούμε πάρα πολύ να τους πείσουμε ότι δεν φτάνει αυτό το ποσό.

Κάποιες ελλείψεις μπορεί να είναι κρίσιμες για τη ζωή ενός ατόμου με κώφωση;
Κάποτε σε έναν κωφό συνέβη κάτι μέσα στο σπίτι του. Το παιδί του που είναι επίσης κωφό τρόμαξε βλέποντας τον πατέρα του λιπόθυμο στο πάτωμα. Κάνει να πάρει τη μητέρα του που είναι δασκάλα νοηματικής, αλλά εκείνη δεν το "έβλεπε" γιατί είχε μάθημα τότε. Αν υπήρχε προσβάσιμο κέντρο όπως το ΕΚΑΒ, θα μπορούσε να το ειδοποιήσει. Υπάρχουν προβλήματα κι ελλείψεις που μπορούν να κρίνουν τη ζωή μας.

Εσείς πότε χάσατε την ακοή σας; Πώς φαντάζεστε τους ήχους;
Εγώ έχασα την ακοή μου 2 χρονών, αλλά δεν θυμάμαι να ακούω, ήμουν πολύ μικρός. Φαντάζομαι ότι είναι όμορφοι (οι ήχοι), και η μουσική. Φαντάζομαι τους ήχους με χρώματα αλλά δεν μπορώ να διανοηθώ πώς μπορεί να είναι. Ο κύριος που είναι επίτιμος πρόεδρος και ταμίας της ΕΣΑμεΑ έχασε την ακοή του στα 12 από μηνιγγίτιδα. Μου λέει πολλές φορές ότι όταν ήταν μικρό παιδί άκουγε τους ψαλμούς από τα παπαδοπαίδια στο χωρίο του, άκουγε τα πουλιά και άλλους ήχους που θυμάται. Τα έχει νιώσει ο ίδιος και μου τα περιγράφει. Εγώ που δεν τα έχω νιώσει δυσκολεύομαι να τα καταλάβω. Το ίδιο και οι υπόλοιποι κωφοί. Νιώθουμε τους κραδασμούς, τις κινήσεις πολύ εύκολα. Επίσης όταν κουνιέται κάτι, το μάτι το πιάνει αμέσως. Έχουμε μάθει, έχουμε εκπαιδευτεί. Είναι οπτικά άτομα οι κωφοί. Για παράδειγμα μπορεί μια στιγμή να κουνηθεί κάτι χωρίς να κάνει θόρυβο, ο ακούον δεν θα το καταλάβει αλλά ο κωφός θα το δει αμέσως.

Σε ένα μουσικό κομμάτι μπορείτε να αντιληφθείτε την ένταση, τους χρωματισμούς; Η τεχνολογία έχει βοηθήσει σε αυτό;
Υπάρχουν στο εξωτερικό διερμηνείς που έχουν εκπαιδευτεί για τη μουσική και δείχνουν την ένταση με το σώμα τους, με την έκφραση τους, με τις κινήσεις των χεριών τους και έτσι μπορεί ένας κωφός να νιώσει την μουσική. Οπτικά μόνο γιατί ακουστικά δεν υπάρχει περίπτωση. Στην Ελλάδα δεν υπάρχει τίποτα αντίστοιχο ή σχετικό με τη μουσική. Θα ήταν φανταστικό να υπήρχε εδώ. Υπάρχουν φορές που λέμε "μακάρι να άκουγα, για να μπορώ να σου πω", αλλά τώρα με την χρήση της τεχνολογίας και το ιντερνέτ, λέμε "το είδα και μπορώ να σου πω"! Για παράδειγμα με ρώτησε κάποιος τι είπε ο Μητροπάνος στην τελευταία  συναυλία που έδωσε πριν φύγει από τη ζωή. Μπήκα στο ιντερνέτ, βρήκα την τελευταία του συναυλία και βρήκα και την ομιλία του. Παλιά δεν υπήρχε αυτή η δυνατότητα. Το Ιντερνέτ έλυσε πολλά προβλήματα.

Πώς μεταδίδεται η κώφωση από γενιά σε γενιά;
Η κώφωση μπορεί να μεταδοθεί με γονίδιο που έχει βρεθεί ότι ευθύνεται για την κώφωση και λέγεται connexin 26. Αν ο άντρας έχει αυτό το γονίδιο, και η γυναίκα δεν το έχει είναι 75-25% οι πιθανότητες το παιδί να βγει κωφό ή να έχει βαρηκοΐα. Αν όμως ο άντρας και η γυναίκα  έχουν το γονίδιο τότε οι πιθανότητες αυξάνονται και στις 2 περιπτώσεις κι από 75% πάει στο 90%. Αν δεν το έχει κανείς από τους 2 μπορεί να είναι φορέας και να μην ανιχνευτεί το γονίδιο, το παιδί θα γεννηθεί 25% κωφό και 75% ακούοντα.

Ποια είναι τα σημαντικά έργα που σκοπεύετε να αναλάβετε;
Υπάρχουν δυο σημαντικά έργα που προσπαθούμε να προχωρήσουμε ή να ξεκινήσουν τουλάχιστον σε συνεργασία με την ΕΣΑμεΑ και με τα αρμόδια υπουργεία :

1. το Live Captioning, δηλαδή υποτιτλισμός σε πραγματικό χρόνο. Στο BBC και στα αμερικάνικα κανάλια όταν κάποιος μιλάει ζωντανά υπάρχει μια λειτουργία που λέγεται CC (closed captioning)που το ενεργοποιείς και εμφανίζονται οι υπότιτλοι. Αυτό εδώ θα βοηθήσει πάρα πολύ, όχι μόνο στην Τηλεόραση, αλλά και στα δικαστήρια, να υπάρχουν πρακτικά στη Βουλή, στα πανεπιστήμια να υπάρχει πρόσβαση για τους φοιτητές που δεν ακούν. Υπάρχουν σχολές με 600 άτομα. Μπορεί αυτό να βοηθήσει ακόμα κι αυτούς που ακούν, όχι μόνο αυτούς που έχουν βαρηκοΐα ή κώφωση.

2. Η ίδρυση κέντρου εξυπηρέτησης κωφών/βαρήκοων μέσω βιντεοκάμερας, (Video relay service VRS). Αυτό θα βοηθήσει πολύ όταν για παράδειγμα είμαι σε ένα ΚΕΠ και θέλω να κάνω μια συναλλαγή. Για να μην καλέσω έναν διερμηνέα να έρθει αυτοπροσώπως και να πληρωθεί μια ώρα για μια υπόθεση ουσιαστικά 5 λεπτών να μπορώ λοιπόν από το κινητό μου (smartphone) ή την ταμπλέτα να καλέσω ένα ειδικό αριθμό της υπηρεσίας αυτής, που έχει διερμηνέα νοηματικής γλώσσας με κάμερα, ακουστικά και μικρόφωνο, και να του πω ότι για παράδειγμα θέλω να ανανεώσω το δίπλωμα οδήγησης , ποια είναι η διαδικασία και τι έγγραφα χρειάζονται. Αυτό θα βοηθήσει σε αυτές τις καθημερινές περιπτώσεις αλλά και σε έκτακτη ανάγκη, σε θέματα ζωής ή θανάτου.

Ποιες είναι οι ιδιαίτερες ευαισθησίες και ιδιαιτερότητες στα άτομα με κώφωση; Τι πρέπει ένας ακούοντας να προσέχει;
Να μην χτυπάς ποτέ ένα κωφό στην ωμοπλάτη γιατί τρομάζει, είναι ενοχλητικό και δεν του αρέσει. Καλύτερα να πας γύρω γύρω στο οπτικό του πεδίο για να σε δει. Είναι και θέμα χαρακτήρα κάθε ανθρώπου αλλά χρειάζεται να έχεις λίγο παραπάνω χρόνο να του διαθέσεις και υπομονή, να μιλάς αργά ή με γραπτό λόγο να του απευθύνεσαι. Όταν προσπαθεί να σου πει κάτι, να του δώσεις χρόνο. Θα προσπαθήσει να σου περιγράψει κάτι, ιδίως σε εικόνες. Για παράδειγμα που είναι το μετρό, η που είναι η ακρόπολη.

Να κλείσουμε με κάποιο αστείο περιστατικό;
Πολλές φορές από μικρά τα παιδιά που φωνάζουν παρατηρούν ότι όταν φωνάζουν, οι γονείς που είναι κωφοί, και φοράνε ακουστικά, αντιδρούν στον ήχο και γυρίζουν και τους προσέχουν, οπότε καταλαβαίνουν και τους εκμεταλλεύονται. Καθώς μεγαλώνουν και ξεκινούν να μιλούν φωνάζουν "μπαμπά" "μαμά", αλλά οι δυο γονείς εφόσον είναι κωφοί δεν ξέρουν να ξεχωρίζουν αν φωνάζουν μπαμπά ή μαμά και ποιον θέλουν ακριβώς οπότε γυρίζουν και οι δυο και λένε "ποιον θέλεις",  δείχνουν εμένα θέλεις ή τη μαμά; Τις περισσότερες φορές φυσικά θέλουν τη μαμά. Η πλάκα πια είναι ότι καμιά φορά επειδή θέλουν να διασκεδάσουν φωνάζουν συνέχεια "μαμά-μαμά-μαμά"... Κάποια στιγμή έρχεται ο μπαμπάς και λέει: σταματήστε να φωνάζετε γιατί θα κλείσουμε τα ακουστικά μας και ας φωνάζετε όσο θέλετε. Εκτός αν έλθετε και μας αγγίξετε, τότε θα ανταποκριθούμε.

Ποιο είναι το μήνυμα σας για τους αναγνώστες του deBop;
Εύχομαι σε όλους τους αναγνώστες να έχουν μια καλή χρονιά, να ζουν με χαρά και αγάπη και με το χαμόγελο, μαζί με τους συνανθρώπους τους συμπεριλαμβανομένων και των κωφών/βαρήκοων γιατί κι εμείς μπορούμε να χαμογελάσουμε μαζί σας!

 

Σημασία δεν έχει ο βαθμός ακουστικής απώλειας αλλά η γνώση της γλώσσας και ο σεβασμός της κουλτούρας των κωφών.

Τη χρησιμότητα της νοηματικής γλώσσας για τη διευκόλυνση της επικοινωνίας των κωφών, τονίζει και ο Σωκράτης στο διάλογό του με τον Ερμογένη στους Πλατωνικούς διαλόγους και συγκεκριμένα στο έργο του "Κρατύλος". Ο Σωκράτης αναφέρει συγκεκριμένα "Εάν δεν είχαμεν φωνήν ουδέ γλώσσαν και όμως ηθέλαμεν να εκφράσωμεν μεταξύ μας τα πράγματα άραγε δεν θα εδοκιμάζαμεν, καθώς τώρα οι κωφάλαλοι, να εκφρασθώμεν με τας χείρας και με την κεφαλήν και με το άλλο σώμα;"

Γενικότερα αξίζει να αναφερθεί ότι ο στόχος της Νοηματικής Γλώσσας δεν είναι μόνο η εκμάθησή της από τα ακούοντα άτομα αλλά έχει να κάνει με κάτι ακόμα πιο σημαντικό όπως η γεφύρωση του χάσματος ανάμεσα σε κωφά και ακούοντα άτομα για μια καλύτερη επικοινωνία.

Ένας κόσμος σιωπηλός αλλά τόσο εκφραστικός. Ένας κόσμος γεμάτος συναισθήματα που αξίζει να αγκαλιάσουμε και να σεβόμαστε. Μέσα στα χέρια μας χωράει όλος ο κόσμος...όλοι μπορούμε να δώσουμε στα χέρια μας φωνή! 

Λίγη ιστορία:
Στην Γαλλία, ο ιερέας Abbè Charles Michel de l’ Epèe μετά από μια τυχαία επίσκεψη στο σπίτι ενορίτισσάς του αναλαμβάνει την εκπαίδευση των διδύμων κωφών κοριτσιών της. Ο de l’ Epèe έγινε ένας από τους πιο γνωστούς δασκάλους κωφών και ίδρυσε το πρώτο δημόσιο σχολείο κωφών στο Παρίσι το 1755.

Κείμενο - Φωτογραφίες: Μαρία Μιχαλινού