Art is for keeps: Τα «inside stories» του Inside του Βασίλη Κατσούπη!

Μετά την προβολή της στο Βερολίνο στο πλαίσιο της Berlinale 2023 και στη Νέα Υόρκη, και την επίσημη πρεμιέρα της την περασμένη Κυριακή στο Ωδείο Αθηνών, η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία μυθοπλασίας του Βασίλη Κατσούπη καταφθάνει αύριο στις ελληνικές αίθουσες.

Ο σκηνοθέτης που πρωτογνωρίσαμε μέσα από το ντοκιμαντέρ «My Friend Larry Gus» επιστρέφει με μια διεθνή ταινία υψηλών προδιαγραφών, που είναι ταυτόχρονα ένα θρίλερ επιβίωσης αλλά και μια υπαρξιακή εξερεύνηση των ανθρώπινων αναγκών, της ουσιαστικής αξίας της τέχνης και της πολυτέλειας για την ανθρώπινη ζωή. Μεγάλο ατού της ταινίας ο βραβευμένος ηθοποιός Willem Dafoe, απόλυτα πειστικός στο ρόλο ενός κλέφτη έργων τέχνης που αφήνεται στην τύχη του, χωρίς καμία επαφή με τον έξω κόσμο, σε μια αγωνιώδη μάχη με ένα ρετιρέ που από όνειρο μετατρέπεται σε εφιάλτη.

Το ευρύχωρο hi-tech νεοϋρκέζικο διαμέρισμα με πανοραμική θέα στον ορίζοντα της πόλης, διακοσμημένο με πολυτελή έπιπλα και ακριβούς πίνακες, είναι λουσμένο στο γαλήνιο φως του ήλιου τη στιγμή που ο ληστής έργων τέχνης Nemo προσγειώνεται από ένα ελικόπτερο, απενεργοποιεί το σύστημα συναγερμού και εισβάλλει. Αναζητά πέντε πίνακες του Egon Schiele, λείπει όμως η αυτοπροσωπογραφία, που υποτίθεται ότι βρίσκεται στην κρεβατοκάμαρα. Λίγο μετά, και όταν το υψηλής τεχνολογίας σύστημα ασφαλείας δεν μπορεί πλέον να αφοπλιστεί, η παγίδα κλειδώνει. Ο Nemo αναζητά διέξοδο, αλλά η βλάβη στο ιδιαίτερα ευφυές σύστημα κάνει τα πράγματα ακόμη χειρότερα. Ο καιρός περνάει και εκείνος είναι πλέον σίγουρος ότι δεν έχει ειδοποιηθεί κανείς άλλος. Ο Nemo έχει εγκλωβιστεί, μόνος με τις οθόνες της κάμερας παρακολούθησης. Οι ώρες γίνονται μέρες και οι μέρες γίνονται εβδομάδες και μήνες. Παγιδευμένος  σ’ ένα χρυσό κλουβί, ο ήρωάς μας αγγίζει τα φυσικά και συναισθηματικά του όρια. Καλείται τώρα να επιστρατεύσει όλη την οξυδέρκεια και την εφευρετικότητά του, προκειμένου να επιβιώσει.

Η ιδέα για το “Inside” προέκυψε το 2010, όταν ο Βασίλης Κατσούπης γύριζε το ντοκιμαντέρ “My Friend Larry Gus”, όπου βρέθηκε να μένει στο διαμέρισμα ενός φίλου στο Manhattan. Ο χώρος ήταν τεράστιος, διακοσμημένος με αντικείμενα γνωστών σχεδιαστών, έπιπλα τελευταίας τεχνολογίας και ακριβή τέχνη. «Καθώς περιπλανιόμουν στο σπίτι, δεν μπορούσα να μην αναρωτηθώ για την αναγκαιότητα της τέχνης ως ένα σύμβολο της σύγχρονης ζωής, σε αντίθεση με την αναγκαιότητά τους για την ίδια τη ζωή. Θα παρέμενε η τέχνη εξίσου σημαντική αν δεν καλύπτονταν οι βασικές μας ανάγκες; Τι είναι η τέχνη χωρίς το περιεχόμενό της; Μπορούμε να αποδράσουμε από αυτή την παγίδα της αλλοιωμένης θεώρησης και να βιώσουμε μια αντικειμενική αλήθεια; Ποια θα ήταν η συνθήκη που θα πυροδοτούσε μια τέτοια απόδραση; Θα μπορούσε η απάντηση να είναι η λυτρωτική φύση της τέχνης;», αναρωτήθηκε ο ίδιος. Ο σκηνοθέτης μελέτησε το κατά πόσο αυτός ο άψογος χώρος εκλεπτυσμένου βίου, με τους αυτοματισμούς και τα διάφορα “έξυπνα” συστήματα, θα μπορούσε να στραφεί εναντίον της ίδιας της ζωής. «Το Inside είναι μια ιστορία για ένα σπίτι και έναν άνθρωπο, όπου και οι δύο μοιράζονται τον πρωταγωνιστικό ρόλο», εξηγεί ο Κατσούπης. «Μια ειρωνική ματιά στο πώς τα χρυσά μας κλουβιά μπορούν να εκληφθούν ως κελιά φυλακής. Μια βίαιη θέαση της σκοτεινής πλευράς της πολυτέλειας. Και τέλος, το εξίσου σημαντικό, μια κινηματογραφική προσέγγιση της σύγχρονης τέχνης και τρόπου ζωής, και της ουσιαστικής της αξίας».

Στη συνέντευξη τύπου που πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα στο Ωδείο Αθηνών, στην οποία συμμετείχε και ο Willem Dafoe, είχαμε την ευκαιρία να ακούσουμε περισσότερα για την ταινία και το πώς βίωσαν οι συντελεστές της τη μεταξύ τους συνεργασία και την εμπειρία των γυρισμάτων.

Για τον Γιώργο Καρναβά της Heretic, παραγωγό του Inside, φάνταζε στην αρχή σχεδόν αδύνατο να πραγματοποιηθεί η ταινία, καθώς πρόκειται για ένα σινεμά που δεν είναι συνηθισμένο στην Ελλάδα. Συζητώντας την ιδέα με το Βασίλη Κατσούπη, συμφώνησαν ότι θα έπρεπε η ταινία να έχει ένα υψηλό production value, για τα ελληνικά δεδομένα, και ότι έπρεπε να βρεθεί ένας δυνατός πρωταγωνιστής να «κουβαλήσει το βάρος» της ταινίας, αλλιώς αυτή δε θα είχε νόημα. «Όταν σκεφτόμασταν ποιος θα μπορούσε να είναι ο καλύτερος ηθοποιός για το Nemo, σκεφτήκαμε τον Dafoe», λέει ο Καρναβάς. «Το πρόσωπό του είναι κατά κάποιον τρόπο σαν ένα ζωντανό γλυπτό. Επικοινωνήσαμε μαζί του στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας το 2018, όταν ο Willem παρουσίαζε την ταινία At Eternity's Gate. Του δώσαμε ένα πρωτόλειο draft μέσω του executive producer Jim Stark, και μου έκανε φοβερή εντύπωση το ότι βρήκε χρόνο να το διαβάσει μέσα σε δέκα μέρες. Μετά, από λίγο, συναντηθήκαμε στο Λονδίνο, συζητήσαμε και μας πίστεψε».

«Ο Willem Dafoe πήρε ένα τεράστιο ρίσκο» αποδεχόμενος τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην ταινία, συμπληρώνει ο Βασίλης Κατσούπης, «κάτι που αποτέλεσε ταυτόχρονα πολύ μεγάλη τιμή αλλά και ευθύνη για εμένα» και συνεχίζει με τη συγκίνηση που ένιωσε όταν στο τέλος των γυρισμάτων ο Dafoe του είπε με ένα τεράστιο χαμόγελο, «τα καταφέραμε»! «Από όλο αυτό που έκανα, το μόνο που με ενδιέφερε ήταν να αρέσει η ταινία στο Willem». Στο σημείο αυτό παρεμβαίνει ο Dafoe, λέγοντας: «είναι αστείο να το ακούω αυτό, γιατί (ο Βασίλης Κατσούπης) είναι πολύ σκληρός στο set!» Από την πλευρά του, ο Dafoe, μίλησε για το πώς, παρά το φόβο και την ανασφάλεια μπροστά σε ένα νέο εγχείρημα, απολαμβάνει πάντα να βαδίζει προς το άγνωστο και το «αόρατο». «Όταν αφιερώνεις τον εαυτό σου σε κάτι, αυτό αρχίζει να αποκτά ένα δικό του ρυθμό, και αν έχεις πίστη, συγκεντρωθείς και βρεις τη σύνδεση και τη σχέση σου με το υλικό και τους ανθρώπους, τότε αυτό σε στέλνει στο δρόμο σου, είναι σαν κύμα».

Το Inside, άλλωστε, ήταν ένα συλλογικό, δυναμικό εγχείρημα για όλους τους συντελεστές του. «Όταν γυρίζαμε την ταινία, ήμασταν όλοι στο ίδιο μήκος κύματος, έλαβα τρομερή υποστήριξη, πολύς κόσμος μου έδινε ιδέες και ενέργεια – αυτό πιστεύω ότι είναι και η μαγεία και ομορφιά του σινεμά: είναι ένα είδος τέχνης που είναι συλλογικό∙ και αν «το ανοίξεις» αυτό στον κόσμο, γίνεται ακόμη πιο δυνατό. Εγώ δεν πιστεύω στο σκηνοθέτη – δικτάτορα, από αυτό το «άνοιγμα» κέρδισα πολλά πράγματα», λέει ο Βασίλης Κατσούπης, με τον Willem Dafoe να το επιβεβαιώνει τονίζοντας το πώς ένιωσε συνδεδεμένος με όλους τους συμμετέχοντες την ταινία, παρά την υποτιθέμενη «μοναχικότητα» του ρόλου του. Για τον Γιώργο Καρναβά, μάλιστα, ο Dafoe αποτέλεσε τελικά τη «συγκολλητική ουσία» του έργου, καθώς συνεισέφερε στην ταινία με ένα σπουδαίο work ethic, μια γενναιοδωρία και έναν τρόπο σκέψης που παρέσυρε όλη την ομάδα.

Αναλογιζόμενος την εμπειρία του χαρακτήρα του κατά τη διάρκεια της ταινίας, ο Dafoe μίλησε για το πώς όταν είμαστε για πολύ καιρό μόνοι μας φτάνουμε στο σημείο να σιχαινόμαστε τον εαυτό μας και σε τέτοιες στιγμές αναγκάζεται κανείς να βρει τρόπους να διασκεδάσει τον εαυτό του (όπως όταν ο Nemo τραγουδάει στην ταινία, λέει αστεία ή κοιτάζει έναν πίνακα ζωγραφικής), να εφεύρει πράγματα και να δημιουργήσει. «Art is for keeps» (μτφρ.: η τέχνη είναι για πάντα), επαναλαμβάνει ο Nemo στην αρχή και στο τέλος της ταινίας, και ο Dafoe συμφωνεί ότι η τέχνη είναι όντως αιώνια και «σώζει» τελικά τον πρωταγωνιστή, οδηγώντας τον σε κάποια ίσως απροσδόκητα δημιουργικά και πνευματικά μέρη προς το τέλος της ιστορίας.

Και πράγματι, τα έργα τέχνης που προβάλλονται στην ταινία συνδιαλέγονται διαρκώς με το χώρο, το χρόνο και τον πρωταγωνιστή. Όπως μας αποκαλύπτει ο Βασίλης Κατσούπης, ο οποίος έχει στο βιογραφικό του και εικαστικές σπουδές, ήθελε η συλλογή έργων τέχνης στο διαμέρισμα να είναι αληθινή, κάτι που αποδείχτηκε ένα από τα πιο δύσκολα tasks της ταινίας. Πέρα από τα έργα του Egon Schiele, που ήταν εύκολα προσβάσιμα, ο επιμελητής τέχνης Leonardo Bigazzi κατάφερε να πείσει μεγάλους σύγχρονους καλλιτέχνες, όπως τον Maurizio Cattelan και τον David Horvitz, να παραχωρήσουν έργα τους, ενώ ο σκηνοθέτης δήλωσε ιδιαίτερα χαρούμενος που ορισμένα έργα δημιουργήθηκαν ειδικά για το Inside. Ιδιαίτερη αναφορά έκανε στο έργο που δημιούργησε ο Francesco Clemente για την ταινία και που… σώζεται στο τέλος, αλλά και στον πίνακα ζωγραφικής του εικαστικού Στέφανου Ρόκου με την προσωπογραφία του ιδιοκτήτη του διαμερίσματος, που ήταν και ο μοναδικός με ελληνική υπογραφή που έγινε κατά παραγγελία για τις ανάγκες της ταινίας.

Μάλιστα, ο Στέφανος Ρόκος μοιράστηκε με το deBόp ένα άγνωστο παρασκήνιο για τη διαδρομή του έργου του: ενώ είχε ολοκληρώσει και παραδώσει τον πίνακά του με βάση τον ηθοποιό που θα ερμήνευε τον ιδιοκτήτη του διαμερίσματος αρχικά, αυτός αποχώρησε απρόβλεπτα από την ταινία∙ με τα γυρίσματα να τρέχουν, η παραγωγή κατάφερε και βρήκε γρήγορα νέο «ιδιοκτήτη», με αποτέλεσμα ο Στέφανος να επιστρέψει στο studio στην Κολωνία, όπου γυριζόταν η ταινία, εν μέσω covid, και να αλλάξει τον πίνακα μέσα σε 3 μέρες. Στη συνέχεια, δε, χρειάστηκε να καλύψει μέρη του πίνακα με…λουλούδια, προκειμένου η ταινία να λάβει τον απαραίτητο βαθμό καταλληλόλητας για διανομή σε ορισμένες ασιατικές χώρες και κάποιες Πολιτείες των Η.Π.Α.

Πληροφορίες ταινίας

Σκηνοθεσία: Βασίλης Κατσούπης
Σενάριο: Μπεν Χόπκινς, βασισμένο σε ιδέα του Βασίλη Κατσούπη
Παραγωγή: Γιώργος Καρναβάς | Παραγωγοί: Μάρκος Κάντης, Ντρις Φλίπο
Executive Producers: Τζιμ Σταρκ, Βασίλης Κατσούπης, Κωνσταντίνος Κοντοβράκης, Τσάρλς Μπράιτκραουζ, Μάρτιν Λιούαλντ, Ζαν Κλοντ Βαν Ράικενχεμ, Στίβεν Κίλαερ
Παίζουν: Γουίλεμ Νταφόε, Ελίζα Στούικ, Τζιν Μπέρβουτς