Νύχτες Πρεμιέρας 2019: βραβεία & απολογισμός

H ταινία «Νέα Λιθουανία» του Καρόλις Καουπίνις κέρδισε τη Χρυσή Αθηνά Καλύτερης Ταινίας στο 25ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας «Νύχτες Πρεμιέρας». Στους μεγάλους νικητές της φετινής διοργάνωσης εντάσσεται και η ταινία «Άθλιοι» του Λατζ Λι, κερδίζοντας δύο από τα σημαντικότερα βραβεία, αυτό της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου καθώς και το βραβείο κοινού Fischer.

Αναλυτικότερα:

Χρυσή Αθηνά: Στο φιλμ «Νέα Λιθουανία» (Καρόλις Καουπίνις), που απεικονίζει τη χώρα στα τέλη της δεκαετίας του '30. Ένας γεωγράφος προκειμένου να αντιμετωπιστεί η εδαφική απειλή από την Πολωνία εισηγείται στην κυβέρνηση σχέδιο ίδρυσης μιας “νέας” Λιθουανίας σε ένα διαφορετικό σημείο του πλανήτη. Πολιτικός σουρεαλισμός και υπόγεια ειρωνεία, αφήγηση μιας αλλοπρόσαλλης, αληθινής ωστόσο ιστορίας. Η επιτροπή επικρότησε «την πρωτοπόρα αυτή διερεύνηση σε μια από τις πιο ουτοπικές ιδέες του προηγούμενου αιώνα», ενώ ο σκηνοθέτης ευχαρίστησε μέσω βίντεο με ευφάνταστο τρόπο για τη διάκριση. Η ταινία, ωστόσο, δεν μας έδωσε την εντύπωση ότι συγκίνησε εξίσου τους θεατές κατά τις προβολές της.

Βραβείο Σκηνοθεσίας της Πόλης των Αθηνών: Στο φιλμ «Μια Αποικία» της Ζενεβιέβ Ντουλούντ ντε Σελ. Στην επαρχία του Καναδά, μια ντροπαλή έφηβη αντιλαμβάνεται τις προκαταλήψεις και τις ανισότητες του κόσμου των μεγάλων. Η δημιουργός στο ντεμπούτο της κατάφερε να αποσπάσει πρόσφατα και την Κρυστάλλινη Άρκτο στο Φεστιβάλ Βερολίνου, ενώ η κριτική επιτροπή χαρακτήρισε την προσπάθειά της «ως μια δεξιοτεχνική διαχείριση του θέματος εύρεσης ταυτότητας».

Βραβείο Σεναρίου: «Το Σπίτι του Μικρού Πτηνού» της Μπόρα Κιμ. Μια ταινία γυρισμένη στη Νότια Κορέα που αφηγείται την πορεία ενός κοριτσιού προς την ενηλικίωση, μέσα σε ένα υπό κατάρρευση περιβάλλον, αδιέξοδες ερωτικές αναζητήσεις και έναν μοντέρνο κόσμο που αλώνει στο πέρασμά του. Η ταινία έχει διακριθεί μέσα στο 2019 σε άλλα 11 διεθνή φεστιβάλ. Η επιτροπή έκανε λόγο για «το λεπταίσθητο και πολυσχιδές πορτρέτο μιας νεαρής κοπέλα που προσπαθεί να βρει τη θέση της στον ταχύτατα εξελισσόμενο κόσμο της Ν. Κορέας στη δεκαετία του 90».

Βραβείο Κοινού Fischer & Βραβείο Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου: «Οι Άθλιοι» του Λατζ Λι: Στα προάστια του Παρισιού μια σύλληψη ρουτίνας παίρνει απρόβλεπτες διαστάσεις όταν μια ομάδα νεαρών επιτίθεται σε αστυνομικούς. Με αφετηρία την παρισινή εξέγερση του 2005 και σε απευθείας σύνδεση με το αριστούργημα του Ουγκώ η ταινία σκιαγραφεί με ρεαλιστικό τρόπο τις συγκρούσεις ανάμεσα στους αντίθετους κόσμους που συναντώνται στις μητροπόλεις και αποδεικνύονται διαχρονικές. Η ταινία -επίσημη πρόταση της Γαλλίας για το Όσκαρ ξενόγλωσσου φιλμ 2020- με το σκεπτικό της ΠΕΚΚ βραβεύεται «γιατί αποφεύγοντας τον μελοδραματισμό, με σύγχρονη, ρεαλιστική κινηματογράφηση παίρνει θέση απέναντι στη βία των γκετοποιημένων περιοχών». 

Ειδική Αναφορά έγινε στο φιλμ «Φωτιά στη Λουιζιάνα» του 19 χρονου Φιλίπ Γιούμανς, που εξιστορεί τη μυστηριώδη ζωή μιας φτωχής οικογένειας του αμερικάνικου Νότου. Η επιτροπή έκανε λόγο για «το εμφανές ταλέντο του νεαρότατου σκηνοθέτη, που χρησιμοποιεί δημιουργικά τα κινηματογραφικά μέσα και διέπεται από αισθητική τόλμη».

Χρυσή Αθηνά Καλύτερου Ντοκιμαντέρ: «Η Γη του Μέλιτος» των Λιουμπομίρ Στεφάνοφ & Ταμάρα Κοτέφσκα: Το ντοκιμαντέρ από τη Βόρεια Μακεδονία με την εντυπωσιακή φωτογραφία καταπιάνεται με τη συγκινητική ιστορία μιας φτωχής γυναίκας που ζει στα βουνά της πατρίδας της ασχολούμενη με τη μελισσοκομία, καταγράφοντας ταυτόχρονα έναν τρόπο ζωής που χάνεται δια παντός. Η ταινία έχει κατακτήσει ήδη τρία βραβεία στο Φεστιβάλ του Σάντανς και σύμφωνα με την παρούσα Κριτική Επιτροπή «πρόκειται για μια οπτική αριστεία που αντανακλά τον κύκλο της ζωής». Με χαρά πληροφορηθήκαμε ότι η ταινία εξασφάλισε διανομή και στην Ελλάδα και σύντομα αναμένεται στις αίθουσες. 

Ειδική μνεία για το ντοκιμαντέρ «Δέντρα στην Έρημο» του Σουχαίμπ Γκασμελμπάρι που αφηγείται την περιπέτεια τεσσάρων βετεράνων σκηνοθετών να «επαναφέρουν» τον κινηματογράφο στο Σουδάν. Η αγάπη για το σινεμά συνδέεται με την ελπίδα επιβίωσης σε έναν κατατρεγμένο τόπο. Το φιλμ απέσπασε το Βραβείο Κοινού στο Φεστιβάλ Βερολίνου ενώ σύμφωνα με την αρμόδια Κριτική Επιτροπή πρόκειται «για μια ιστορία πάθους για το σινεμά που της αξίζει η παγκόσμια αναγνώριση».

Το νεοσύστατο τιμητικό βραβείο «Γιώργος Τζιώτζιος» απονεμήθηκε στους Κώστα Γαβρά και Γέρζι Σκολιμόφσκι για τη συνολική τους προσφορά στον χώρο της Έβδομης Τέχνης.  

Στα highlights της φετινής διοργάνωσης εντάσσονται οι ταινίες της επίσημης έναρξης και λήξης. Το εναρκτήριο, αριστουργηματικό φιλμ «Παράσιτα», του Νοτιοκορεάτη Μπονγκ Τζουν Χο, πέρα από τον Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ Καννών, την αναμενόμενη παρουσία της στις λίστες των επερχόμενων Όσκαρ, κέρδισε και τις εντυπώσεις του αθηναϊκού κοινού, εξιστορώντας μέσα από συνεχείς ανατροπές τον αγώνα επιβίωσης μιας φτωχής οικογένειας, φωτογραφίζοντας ταυτόχρονα την ταξική πάλη. Αντιστοίχως, η ταινία λήξης «Ενήλικοι στην Αίθουσα» του Κώστα Γαβρά, βασιζόμενη στο βιβλίο του Γιάνη Βαρουφάκη "Ανίκητοι Ηττημένοι", με την ιστορία της διαπραγμάτευσης του ελληνικού χρέους, που πριν την προβολή της έχει ήδη καταφέρει να δημιουργήσει πληθώρα συζητήσεων, απέσπασε δικαίως το θερμό χειροκρότημα του κοινού για το αποτέλεσμα της οπτικοποίησης ενός τόσο ιδιαίτερου ως προς το περιεχόμενο κειμένου, όσο και για τις ερμηνευτικές ικανότητες των πρωταγωνιστών της (του Αλ. Μπουρδούμη και ιδιαίτερως του Χ. Λούλη). 

Ανάμεσα στις πολλές καλές ταινίες -και με αρκετές να γίνονται γρήγορα sold out- το ενδιαφέρον μας κέντρισαν ακόμα τα «Συνώνυμα» του Ναντάβ Λαπίντ, ένα αντισυμβατικό φιλμ του πολυσυζητημένου νεαρού σκηνοθέτη από το Ισραήλ που απέσπασε τη Χρυσή Άρκτο στο φετινό Φεστιβάλ των Καννών, «Χρυσό Γάντι» του Φατίχ Ακίν, η ιστορία ενός serial killer του Αμβούργου στην δεκαετία του 70, «Πορτρέτο μιας γυναίκας που φλέγεται» της Σελίν Σιαμά, ένα queer δράμα εποχής που βραβεύτηκε με το βραβείο σεναρίου και τον Queer Φοίνικα των Καννών, «Δυστυχώς απουσιάζατε», η νέα ταινία του Κεν Λόουτς, που επανέρχεται τρία χρόνια μετά τον Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες με ένα νέο κοινωνικού ρεαλισμού φιλμ.

Βραβεία Πρωτοεμφανιζόμενων Καλλιτεχνών

Το Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Σκηνοθέτη απονεμήθηκε στον Βασίλη Δογάνη για την ταινία «Μελτέμι», το βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Ηθοποιού στον Κωνσταντίνο Γώγουλο για την ταινία «Η Δουλειά της» του Νίκου Labοt και το βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενης Ηθοποιού στην Ανθή Ευστρατιάδου για το «Μαγικό Δέρμα» του Κωνσταντίνου Σαμαρά.

 

Βραβεία Ελληνικών Ταινιών Μικρού Μήκους

 Στο νέο σχετικά τμήμα του Φεστιβάλ για τις ελληνικές ταινίες μικρού μήκους (με τις φετινές υποψήφιες συμμετοχές να έχουν φτάσει στον αριθμό 311) διαγωνίστηκαν 47 ταινίες. Τα βραβεία απονεμήθηκαν ως εξής: Βραβείο Α΄ Καλύτερης Ταινίας στην «Απόσταση Ανάμεσα στον Ουρανό κι Εμάς» του Βασίλη Kεκάτου, Βραβείο Β΄ Καλύτερης Ταινίας στον «Χειροπαλαιστή» του Γιώργου Γούση, Βραβείο Καλύτερης Σκηνοθεσίας στον Κωνσταντίνο Αντωνόπουλο για την ταινία «Καρτ Ποστάλ Από Το Τέλος Του Κόσμου», Βραβείο Καλύτερου Σεναρίου στον Νικόλα Κολοβό για το «Index», Βραβείο Καλύτερης Ανδρικής Ερμηνείας στον Νίκο Γεωργάκη για το «Όλες οι Φωτιές η Φωτιά» του Ευθύμη Kosemund-Σανίδη,  Βραβείο Καλύτερης Γυναικείας Ερμηνείας μοιράστηκαν οι Άρτεμις Τζώρτζογλου και Άννα Παπαγεωργίου για το «Hyped» του Άλκη Παπασταθόπουλου. Ειδική Μνεία της αρμόδιας κριτικής επιτροπής δόθηκε στις ταινίες «Ελληνικόν» του Κωνσταντίνου Πρέπη και «Heatwave» του Φωκίωνα Ξένου.