11o Φεστιβάλ Εθνογραφικού Κινηματογράφου της Αθήνας

Το Ethnofest φτάνει στην 11η και ειδική έκδοσή του μια χρονιά που όλα όσα γνωρίζαμε έχουν αλλάξει και ένα νέο παράδειγμα βρίσκεται σε πράξη. Μέσα στο απρόβλεπτο 2020 που η σταθερότητα αποτελεί πλέον συνθήκη πολυτελείας, το φεστιβάλ Εθνογραφικού Κινηματογράφου της Αθήνας παραμένει συνεπές στο ραντεβού με το κοινό του και επιστρέφει σε μια επιμελημένη διαδικτυακή εκδοχή του με 40 ταινίες και παράλληλες εκδηλώσεις.

Η αίσθηση του βιωμένου χρόνου έχει αλλάξει, η συλλογική εμπειρία που μας παρέχει η επιτόπια, σύγχρονη και διαδραστική συνύπαρξη δεν είναι πλέον δεδομένη, ο εθνογραφικός κινηματογράφος όμως δηλώνει στιβαρά την παρουσία του και μας παρέχει μια πλατφόρμα για ουσιαστικές συζητήσεις ως μέσο έρευνας, έκφρασης και αποτύπωσης του κόσμου γύρω μας και μέσα μας.

Η φετινή έκδοση προσαρμόζεται στις τρέχουσες συνθήκες, αναγνωρίζει τη σημασία της απουσίας της φεστιβαλικής - δια ζώσης - συνθήκης, επιδιώκει όμως παράλληλα τη συμμετοχικότητα και την απόλαυση της θέασης ταινιών από όλο τον κόσμο, μια στιγμή που η ανάγκη για εξωστρέφεια μοιάζει επιτακτική.

Ταινίες

Το φετινό πρόγραμμα του φεστιβάλ, αφουγκραζόμενο την εποχή μας και την πληθώρα των διαδικτυακών ερεθισμάτων, προχώρησε σε μια μικρότερη σε αριθμό ταινιών εκδοχή του διατηρώντας όπως πάντα ακέραια τη δυναμική του.

*Οι ταινίες προβάλλονται μόνο με αγγλικούς υπότιτλους με εξαίρεση το τμήμα του Πανοράματος στο οποίο θα παρέχεται και δυνατότητα ελληνικού υποτιτλισμού.

*Φοιτητικές Ταινίες

Κάθε χρόνο, το Φεστιβάλ παρουσιάζει μια επιλογή των πιο άρτιων δειγμάτων από τις ταινίες που παράγονται στο πλαίσιο μεταπτυχιακών προγραμμάτων στην Οπτική Ανθρωπολογία και σε συναφή πεδία. Φέτος, οι δέκα προσεκτικά επιλεγμένες ταινίες του προγράμματος αποδεικνύουν τη σπουδαιότητα του κινηματογραφικού μέσου και το βαθμό εξέλιξης της χρήσης του στα ακαδημαϊκά προγράμματα.

Αυτοί Που Έχουν Μάτια Να Δουν, Θα Δούνε (Those Who Have Eyes To See, Shall See, Melanie Grant) σύμφωνα με ρητό των Πνευματικών Βαπτιστών του Τρινιντάντ, από όπου παίρνει και τον τίτλο της η  ομώνυμη ταινία που εξερευνά τον τρόπο θέασης, συγκρίνοντας τη σαρκική, την πνευματική και την εθνογραφική ματιά. H ταινία Κόσμος (Mundo, Ana Edwards) διερευνά το εκτενές φαινόμενο του ευαγγελικού προσηλυτισμού αυτόχθονων πληθυσμών στη Νότια Αμερική και παρατηρεί πώς το τοπίο αναδιαμορφώνεται μέσα από τις ευαγγελικές αντιλήψεις. Το Θαρραλέο Κορίτσι Στην Ιπτάμενη Κούνια (The Daring Young Girl On The Flying Trapeze, Nina Ross), πρόκειται για μια καθαρή υπενθύμιση για τη μεταχείριση των ατόμων με αναπηρία, αλλά είναι πολύ περισσότερο η αξιοθαύμαστη ιστορία μιας γυναίκας που αρνήθηκε να περιοριστεί στις προσδοκίες που η κοινωνία είχε από εκείνη.

*Πανόραμα

Οι ταινίες του τμήματος του Πανοράματος προβάλλονται με ελληνικούς υπότιτλους.

Το φετινό Πανόραμα έχει άρωμα Λατινικής Αμερικής με ταινίες από την Αργεντινή, τη Βραζιλία και το Μεξικό. Μέσα από την προβολή επτά ντοκιμαντέρ πρωτοπόρων καλλιτεχνών διερευνά πολλαπλές θεματικές με έμφαση σε ζητήματα φύλου, ανθρωπίνων δικαιωμάτων και πολιτιστικής ταυτότητας αναδεικνύοντας την αφηγηματική και ποιητική δύναμη της εικόνας μέσα από την ανθρωπολογική ματιά και ευαισθησία των κινηματογραφιστών.

Η Βασίλισσα Της Λάπα (Queen of Lapa, Theodore Collatos & Carolina Monnerat) εξερευνά τις καθημερινές ζωές, τις αντιπαλότητες και τις αναζητήσεις για την αγάπη των εργατριών του σεξ σε μια πόλη γεμάτη εχθρότητα απέναντι στην κοινότητα LGBTQ. Τα Τραγούδια Που Δεν Τελειώνουν Ποτέ (Songs That Never End, Yehuda Sharim) είναι ένας λυρικός και ποιητικός διαλογισμός σχετικά με τον εκτοπισμό. Η Επιμονή (Persistence, Anne Huffschmid και Jan-Holger Hennies) μας ταξιδεύει στα τοπία εξαφάνισης του Μεξικού, ανάμεσα σε μαζικούς τάφους και θραύσματα, οικογένειες θυμάτων και ανθρωπολόγους ιατροδικαστές.

*Ειδική Θεματική Ενότητα - Επανεξετάζοντας το Brexit

Αυτή τη χρονιά, η ειδική θεματική ενότητα αφιερώνεται στο φαινόμενο του Brexit και τους αμέτρητους σχηματισμούς του. Την ενότητα επιμελείται o κοινωνικός ανθρωπολόγος Θεόδωρος Ρακόπουλος (Πανεπιστήμιο του Όσλο) ως καλεσμένος επιμελητής του Ethnofest. Το Brexit αποτέλεσε ένα διαρκές γεγονός του οποίου η έκβαση ακόμα ξεδιαλύνεται. Όσα προηγήθηκαν (μια παγκόσμια πιστωτική κρίση, κρίσεις δημοσίου χρέους), όσα έφεραν οι εντάσεις της περιόδου (με την άνοδο απολυταρχικών ηγεσιών και λαϊκισμού) και ό,τι ακολούθησε (η κρίση του κορονοϊού) διαμορφώνουν ένα φάσμα πολλαπλών κρίσεων άξιων προβληματισμού. Σε αντίθεση με άλλες τρέχουσες κρίσεις, το Brexit ήταν μια δημοφιλής επιλογή. Σαν μια μορφή έκφρασης της “άμεσης φωνής” του κόσμου, μια εκδήλωση λαϊκής κυριαρχίας, η ψήφος αποχώρησης δοκίμασε τα όρια και τους περιορισμούς της ίδιας της δημοκρατίας. Το δράμα που ακολούθησε, με το κράτος να ταλαντεύεται μεταξύ του “λαού”, του κοινοβουλίου αλλά και της δικαστικής εξουσίας, φανέρωσε πως ό,τι συνέβη στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι μια περίπτωση ενδεικτική για την ταυτότητα της σύγχρονης δημοκρατίας.

Οι τρεις ταινίες της ενότητας, Way My It Did I (Μαρία Αναστασίου), Ακούστε Τη Βρετανία, (Listen to Britain, Rhys Lewis) και ο Τελευταίος Γύρος Jaldi 5  (Last Round of Jaldi 5, Ellen Lapper) παρουσιάζουν διαφορετικές κινηματογραφικές προσεγγίσεις που επικεντρώνονται στον πυρήνα του διαλόγου πάνω στο φλέγον αυτό ζήτημα.

*Κινηματογραφικοί Πειραματισμοί στην Εθνογραφία

Όταν οι δημιουργοί πειραματίζονται με τα όρια της κινηματογραφικής φόρμας, τις τεχνικές αφήγησης και την εθνογραφική έρευνα, τα αποτελέσματα διευρύνουν τα όρια του κινηματογραφικού είδους και των κοινωνικών επιστημών, προσφέροντάς μας νέες εμπειρίες θέασης.

Στο Δάσος Από Σύννεφα (Cloud Forest, Eliane Esther Bots), πέντε Ολλανδέζες οδηγούν το θεατή σε ένα φαντασιακό ταξίδι μέσα από αναμνήσεις και εικόνες που έχουν δημιουργήσει από τις εμπειρίες των γονιών τους στον πόλεμο της πρώην Γιουγκοσλαβίας και μας καλούν να γίνουμε μέρος των στενών δεσμών της οικογένειάς τους. Η Απουσία (Absence, Roxanne Abel Gintz), είναι μια ερμηνευτική αυτοεθνογραφική ταινία που εκθέτει τις πρώτες αναλύσεις των δυσκολιών και των γνώσεων που συναντά μια ερευνήτρια κατά τη διάρκεια επιτόπιας έρευνας σε αγροτικές περιοχές της Βραζιλίας. Με τη φωνή της, η ερευνήτρια επαναδιεκδικεί τα συναισθήματα, τις διαισθήσεις και τις ευαισθησίες, οι οποίες, τη στιγμή που βιώθηκαν, είχαν υποτιμηθεί και με τη συνεργάτιδά της προσπαθούν να σπάσουν τη σιωπή της καταπίεσης που προέρχεται από την τοξική πατριαρχική αρρενωπότητα.

*Initiations

Στο εκπαιδευτικό περιβάλλον των ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών αναδεικνύεται όλο και περισσότερο η σημασία της χρήσης των οπτικοακουστικών μέσων κατά την ερευνητική διαδικασία. Το τμήμα Initiations φιλοξενεί αυτές τις πρώτες απόπειρες νέων δημιουργών, οι οποίοι μέσα στο πλαίσιο των ποικίλων ακαδημαϊκών προγραμμάτων και summer schools καταφέρνουν να δημιουργήσουν ταινίες ανθρωπολογικού ενδιαφέροντος.

Το φετινό πρόγραμμα μας ταξιδεύει, μεταξύ άλλων, από την μακρινή Zimbabwe (Uhuru: Coups Αnd The Promise Of Freedom, Rambisayi Marufu) ως την Κέρκυρα (Αγία Ειρήνη-Ανάμεσα σε Δύο Στεριές, Μαρίνα Σατανάκη, Μελίνα Σχοινά και Ευγενία Πούλη) και από τόπους ιστορικής μνήμης (Ψωμί Kαι Mια Kουβέρτα του Δημήτρη Γκίντζου) έως την επικαιρότητα της πανδημίας του Covid-19 (Ψηφιακή Πραγματικότητα, Μιλένα Περδικάρη).

*Ειδικές Προβολές - Focus On Archive

Φέτος, στο πλαίσιο των Ειδικών Προβολών, η ενότητα Focus on Archive εξετάζει την επίκαιρη τάση της δημιουργικής χρήσης του αρχείου στο ντοκιμαντέρ έχοντας στόχο να αποτελέσει ένα πρώτο βήμα στην ανάδειξη και εξερεύνηση της τάσης που θα μας απασχολήσει έντονα στο μέλλον. Η συνθήκη του lockdown έχει κάνει επιτακτική την ψηφιακή ανάδειξη και την δημιουργική ενασχόληση με το αρχείο ενώ μέσα από αυτή, έχει προκύψει μια πολύ ενδιαφέρουσα τάση για συνέργειες, διεπιστημονικότητα, και διάλογο μεταξύ καλλιτεχνών και ανθρωπολόγων.

Οι τέσσερις ταινίες της ενότητας χαρακτηρίζονται από διαφορετικές μεταξύ τους δημιουργικές χρήσεις του αρχείου στην κινηματογραφική αφήγηση και αποτελούν έμπνευση και έναυσμα για διάλογο. Η ταινία The Fantastic (Maija Blåfield) επικεντρώνεται σε μαρτυρίες εξόριστων Βορειοκορεατών μέσα από μια εναλλαγή documentary footage και visual effects και μέσα από αυτή θα αναρωτηθούμε για την σχέση του φανταστικού με το πραγματικό. Για τη δημιουργία της ταινίας, δεν χρησιμοποιήθηκε αρχειακό υλικό, όμως η  πειραματική ποιητική αφήγηση της ταινίας μας εισάγει σε μια συζήτηση γύρω από το τι είναι το αρχείο ή τι θα μπορούσε να είναι. Στην ταινία Η Τζούντι Ενάντια Στον Καπιταλισμό, (Judy  Versus Capitalism, Mike Hoolboom), αναδιπλώνεται η ζωή της εξέχουσας ριζοσπαστικής Καναδής φεμινίστριας, συγγραφέως και κοινωνικής ακτιβίστριας Judy Rebick.

Στο Cernobila (Eluned Zoe Aiano και Anna Benner), μια σκηνοθέτιδα και μια καλλιτέχνιδα συνθέτουν μέσω της τεχνικής του animation και mixed genres μια κρυφή ιστορία του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου γύρω από την μυθική φιγούρα μιας νοσοκόμας. Τέλος, στο Specialized Technique, η σκηνοθέτιδα Onyeka Igwe αποικιοποιεί (decolonize) ένα κινηματογραφικό αρχείο που εστιάζεται  στην στατική περιγραφή ενός αφρικανικού χορού και το μετατρέπει μέσα από την δημιουργική συμβολή του μοντάζ σε ένα ζωντανό θέαμα.

*Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά - Ειδικό Αφιέρωμα Πολιτισμικό Τοπίο και Πολιτιστική Κληρονομιά

Το Ethnofest, διατηρώντας ως βασική του σταθερά την αναγνώριση της σημασίας της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς για την ανάδειξη των πολιτισμικών ταυτοτήτων μιας χώρας, εξετάζει στο φετινό πρόγραμμά του το Πολιτισμικό Τοπίο και τη σχέση του με το πεδίο της Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Στους ορεινούς οικισμούς της Ηπείρου τα ιερά δάση λειτουργούν ως τοπικά προσαρμοσμένα συστήματα διαχείρισης. Η ταινία Ιερά Δάση Ζαγορίου του Κώστα Βρακά, πραγματεύεται τη διατήρηση της φύσης μέσω θρησκευτικών δοξασιών και υπό το φόβο υπερφυσικών τιμωριών. Η ταινία St. Viniri - Το Ιερό Δάσος της Κωνσταντίνας Μεσσήνη, επικεντρώνεται στο δάσος της Αγίας Παρασκευής στη Βωβούσα, στο Ανατολικό Ζαγόρι ως ένα από τα εναπομείναντα ιερά δάση. Ανέγγιχτο στον χρόνο, το διατηρούν οι μύθοι που υφαίνουν την προφορική παράδοση του χωριού και μεταφέρονται από γενιά σε γενιά, δημιουργώντας τον θρύλο του δάσους. Οι κάτοικοι λένε ότι αν «πειραχτεί» οτιδήποτε από το δάσος, οι συνέπειες είναι καταστροφικές. Ως αποτέλεσμα, το δάσος συνεχίζει να υπάρχει χωρίς καμία ανθρώπινη παρέμβαση, πράγμα σπάνιο στην εποχή μας. 

Παράλληλες Εκδηλώσεις

Με εκπαιδευτικό αλλά και κινηματογραφικό ενδιαφέρον, οι παράλληλες εκδηλώσεις έρχονται να πλαισιώσουν τις ταινίες του φετινού προγράμματος, να διευρύνουν την οπτική γύρω από την έρευνα και την παραγωγή μέσα από τη ματιά σκηνοθετριών και σκηνοθετών, ερευνητών και άλλων επαγγελματιών και να προσδώσουν ένα πιο διαδραστικό χαρακτήρα.

Με αφορμή το νέο του ντοκιμαντέρ, ο Άγγελος Ράλλης σε ένα online masterclass θα μοιραστεί με το κοινό σκέψεις για τη μέχρι τώρα εμπειρία του στη διαδικασία παραγωγής ντοκιμαντέρ και τον ιδιαίτερο τρόπο προσέγγισής του σε σχέση με τα θέματα που επιλέγει. Μέσα από online συζητήσεις και πάνελ με ενδιαφέρουσες προσκεκλημένες και προσκεκλημένους, θα συζητήσουμε για ειδικά θέματα που προκύπτουν από τα τμήματα του προγράμματος (Brexit, Πολιτισμικό Τοπίο και Πολιτιστική Κληρονομιά, Shooting in Lockdown) ενώ μια ειδική προβολή της νέας ταινίας του Mattijs van de Port "The Body Won't Close" (Work In Progress) θα έχουν την ευκαιρία να δουν 50 μόνο θεατές πριν από μια ανοιχτή συζήτηση για την ίδια την ταινία μαζί με το δημιουργό και εκλεκτές ομιλήτριες και ομιλητές.

Συνοπτικό Πρόγραμμα Παράλληλων Εκδηλώσεων:

*Σάββατο 28.11 | 18.00 | Angelos Rallis | Online Masterclass

*Κυριακή 29.11 | 11.00 | Πολιτισμικό Τοπίο και Πολιτιστική Κληρονομιά | Online Discussion

*Κυριακή 29.11 | 18.00 | Special Screening | Work in Progress | Online Discussion

*Δευτέρα 30.11 | 18.30 | Επανεξετάζοντας το Brexit | Online Discussion

*Σάββατο 05.12 | 18.00 | Lockdown Productions: The challenges of ethnographic filmmaking and audiovisual production | Online discussion

ΠΩΣ ΒΛΕΠΟΥΜΕ ΤΑΙΝΙΕΣ:

*Οι ταινίες προβάλλονται μέσα από την επίσημη ιστοσελίδα του Ethnofest όπου θα βρείτε τις σχετικές οδηγίες για τον τρόπο εγγραφής και θέασης.

*Οι ταινίες είναι διαθέσιμες αποκλειστικά εντός της Ελλάδας και για περιορισμένο αριθμό θεάσεων.

*Οι ταινίες του προγράμματος είναι διαθέσιμες δωρεάν και θα προβάλλονται καθ’ όλη τη διάρκεια του φεστιβάλ, εκτός εάν υπάρχει διαφορετική επισήμανση.

*Οι ταινίες προβάλλονται μόνο με αγγλικούς υπότιτλους με εξαίρεση το τμήμα του Πανοράματος στο οποίο θα παρέχεται και δυνατότητα ελληνικού υποτιτλισμού.