Αφιέρωμα στην Αντουανέττα Αγγελίδη
H Ταινιοθήκη της Ελλάδος με χαρά ανακοινώνει το πρώτο μεγάλο αφιέρωμα του 13ου Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου της Αθήνας στην πρωτοπόρο σκηνοθέτρια Αντουανέττα Αγγελίδη, θέλοντας να τιμήσει τη μακρόχρονη κινηματογραφική συνεισφορά της.
Η ιδιοσυγκρασιακή δημιουργός και απόλυτη εκπρόσωπος του πειραματικού και πρωτοποριακού σινεμά στην Ελλάδα, τον περασμένο Μάϊο, τιμήθηκε με το μεγαλύτερο βραβείο πειραματικού σινεμά στον κόσμο, από τα Anthology Film Archives της Νέας Υόρκης, το Ground Glass Award του 2024, «για την εξαιρετική συνεισφορά στο χώρο της πειραματικής τέχνης, για την οργιαστικά ευφάνταστη συνεισφορά της στην αισθητική του φεμινιστικού κινηματογράφου και για την αφοσίωσή της στο σινεμά ως ερευνητικό μέσο».
Στο 13ο ΦΠΚΑ θα προβληθούν και οι τέσσερις εμβληματικές πειραματικές ταινίες της Κλέφτης ή η πραγματικότητα (2001), Οι ώρες - Μια τετράγωνη ταινία (1995), Τόπος (1985), Idées Fixes / Dies Irae (Παραλλαγές στο ίδιο θέμα) (1977), καθώς και δύο μικρού μήκους δουλειές της: Ώρα μεσημεριού (2006) και 121280 Ritual (1980/2008).
Θα παιχτεί επίσης το ντοκιμαντέρ Έμμονες ώρες στον τόπο της πραγματικότητας – Εξομολογήσεις της Αντουανέττας Αγγελίδη (ή ένα δοκίμιο για το βλέμμα της) που γύρισε η κόρη της Ρέα Βαλντέν το 2022 .
Το πρόγραμμα, το Σάββατο 7 Δεκεμβρίου, περιλαμβάνει Masterclass της Αντουανέττας Αγγελίδη, και αμέσως μετά Διάλογο για το έργο της. Συνομιλούν οι: Αθηνά Αθανασίου – καθηγήτρια Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Κοσμήτορας της Σχολής Κοινωνικών Επιστημών, Πάντειο Πανεπιστήμιο, Ρέα Βαλντέν – επίκουρη καθηγήτρια Σκηνοθεσίας και Μοντάζ, Τμήμα Ψηφιακών Τεχνών και Κινηματογράφου, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Φιλ Ιερόπουλος – σκηνοθέτης, καλλιτέχνης και ερευνητής, Σάββας Μιχαήλ – συγγραφέας, και Έλενα Χαμαλίδη – αναπληρώτρια καθηγήτρια Ιστορίας Τέχνης, Τμήμα Τεχνών Ήχου και Εικόνας, Ιόνιο Πανεπιστήμιο
Θα ακολουθήσει ανοιχτή συζήτηση με το κοινό. Την εκδήλωση διευθύνει η Ρέα Βαλντέν.
ΑΝΤΟΥΑΝΕΤΤΑ ΑΓΓΕΛΙΔΗ – Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΟΥ ΟΝΕΙΡΟΥ
Η Αντουανέττα Αγγελίδη είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του μοντερνισμού στον ελληνικό κινηματογράφο και συγκεκριμένα του φεμινιστικού πειραματικού κινηματογράφου. Βαθιά πολιτικοποιημένη και μυημένη σε ριζοσπαστικά διανοητικά ρεύματα, όπως η ψυχανάλυση, από τις αρχές της δεκαετίας του 1970 κατασκευάζει αρχιτεκτονικά μια οπτική γλώσσα που αποδομεί την πατριαρχική αναπαράσταση των γυναικών, αλλά και προσφέρει ποιητικές εικόνες μιας παράδοξης αφύπνισης, μέσω του ονείρου και του ανοίκειου, στους βυθούς του ασυνειδήτου και της επιθυμίας.
Στην πρώτη ασπρόμαυρη ταινία της Idées Fixes / Dies Irae (Παραλλαγές στο ίδιο θέμα) (1977), όπου καταγγέλλει την εμπορευματοποίηση του γυναικείου σώματος, διαφαίνεται ήδη η δεξιοτεχνία της Αγγελίδη στην εικαστική σύνθεση του κινηματογραφικού κάδρου, αλλά και στην ενορχήστρωση της γλώσσας, του θορύβου και της σιωπής. Στην ταινία Τόπος (1985), η δημιουργός κατασκευάζει ονειρικά τοπία με ζωγραφικές αναφορές στο έργο του Μαζάτσο και του Μπαλτίς, και παίζει κι εδώ με την πολυφωνία και τη σιωπή. Οι Ώρες-Μία τετράγωνη ταινία (1995) αντλούν από παιδικές μνήμες και τραύματα, καθώς και από ιστορικές εμπειρίες του αντιδικτατορικού αγώνα, και δείχνουν τη λυτρωτική αξία της καλλιτεχνικής αυτo-έκφρασης. Στο Κλέφτης ή η πραγματικότητα (2001), οι διεργασίες του ονείρου τέμνονται με τις διεργασίες του πένθους και η ταινία είναι μια κινηματογραφική σύνθεση υψηλής εικαστικής αξίας. Θα προβληθούν επίσης οι μικρού μήκους ταινίες Ώρα μεσημεριού (2006), μια σπουδή στη Γκραντίβα με στοιχεία από την τέχνη της περφόρμανς, καθώς και το 121280 Ritual (1980/2008), όπου οι εικόνες της εγκυμονούσας Αγγελίδη επενδύονται με ένα ποιητικό ηχοτοπίο.
Τέλος, θα προβληθεί το ντοκιμαντέρ της κόρης και συνεργάτη της Αγγελίδη Ρέας Βαλντέν, Έμμονες ώρες στον τόπο της πραγματικότητας – Εξομολογήσεις της Αντουανέττας Αγγελίδη (ή ένα δοκίμιο για το βλέμμα της) (2022), όπου η πρωτοπόρος δημιουργός αφηγείται τις πρωτοποριακές πρακτικές της, τα προσωπικά και πολιτικά τραύματά της, τη σχέση της με τον φεμινισμό, καθώς και την υφέρπουσα τύφλωση και τις μεταμοσχεύσεις ματιών που της προσέφεραν ένα «νέο βλέμμα».
Αξίζει να σημειωθεί, ότι τα αμερικανικά Anthology Film Archives βραβεύσαν το 2024 την Αγγελίδη για την εξαιρετική συνεισφορά της στο χώρο της πειραματικής τέχνης.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΤΗΣ ΣΚΗΝΟΘΕΤΡΙΑΣ
Η Αντουανέττα Αγγελίδη (γεν.1950, 30 Απριλίου) είναι πρωτοπόρος του φεμινιστικού και avant-garde κινηματογράφου στην Ελλάδα, και εικαστικός. Σπούδασε αρχιτεκτονική στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, σκηνοθεσία και μοντάζ στο Institut des Hautes Etudes Cinématographiques (I.D.H.E.C.) στο Παρίσι, και θεωρία κινηματογράφου με τον Christian Metz. Το έργο της περιλαμβάνει τέσσερις μεγάλου μήκους ταινίες – Idées Fixes / Dies Irae (Παραλλαγές στο ίδιο θέμα, 1977), Τόπος (1985), Οι ώρες - Μια τετράγωνη ταινία (1995) και Κλέφτης ή η Πραγματικότητα (2001) –, καθώς και μικρού μήκους ταινίες και εικαστικές εγκαταστάσεις. Δουλειά της έχει προβληθεί σε διεθνή κινηματογραφικά φεστιβάλ και σε μουσεία σύγχρονης τέχνης, αλλά και στις αίθουσες και στην εθνική τηλεόραση. Χρησιμοποιεί την ιστορία της τέχνης και τα όνειρά της ως πρώτη ύλη για τη δουλειά της, «απομακρυνόμενη από την πραγματικότητα για να πλησιάσει το Πραγματικό». Η αντιστροφή και η αντιπαράθεση των κωδίκων, καθώς και ο μηχανισμός του ονείρου και το ανοίκειο, αποτελούν κεντρικές δημιουργικές στρατηγικές της. Η περιπλοκότητα της κινηματογραφικής ετερογένειας και η αφηγηματική πολλαπλότητα των διαφορετικών φιλμικών στοιχείων χαρακτηρίζουν τη δουλειά της. Δίδαξε για χρόνια σκηνοθεσία στο Τμήμα Κινηματογράφου του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης, καθώς και στα Πανεπιστήμια της Πάτρας, της Θεσσαλίας και του Αιγαίου. Μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου, και ιδρυτικό μέλος της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου και του Women in Film and Television Greece. Τιμητικό αφιέρωμα στο έργο της συμπεριλήφθηκε στο 46ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης, όπου και της απένειμαν τον Χρυσό Αλέξανδρο για τη συνολική της προσφορά στον κινηματογράφο. Τιμητικό αφιέρωμα στο έργο της συμπεριλήφθηκε επίσης στο Prismatic Ground Festival (2024) στα Anthology Film Archives στην Νέα Υόρκη, όπου της απένειμαν το Ground Glass Award για την εξαιρετική συνεισφορά της στο πεδίο των πειραματικών τεχνών. Ένας τόμος για το έργο της στα ελληνικά εκδόθηκε από το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, ενώ ο τόμος στα αγγλικά ReFocus: The Films of Antoinetta Angelidi εκδόθηκε στη σειρά ReFocus: The International Directors Series του Edinburgh University Press. Η μυστική εξομολόγηση για τη ζωή και το έργο της, Έμμονες ώρες στον τόπο της πραγματικότητας (2022), γυρίστηκε από την κόρη της Ρέα Βαλντέν.
