«Αζήτητοι» της Μαριάννας Οικονόμου
Λίγους μήνες μετά την επίσημη πρεμιέρα της στο 26ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, όπου απέσπασε το Βραβείο Κοινού, η νέα ταινία της Μαριάννας Οικονόμου «Αζήτητοι» εγκαινιάζει τη νέα σεζόν του CineDoc.
Λίγα λόγια για την ταινία
Τον Μάρτιο του 2020 το ιστορικό νοσοκομείο «Σωτηρία» βρέθηκε στην πρώτη γραμμή της πανδημίας του Covid-19. Λίγα χρόνια πριν, η κατεδάφιση ενός τοίχου λόγω διαρροής αποκάλυψε τα ίχνη μιας προηγούμενης πανδημίας, μιας ιστορίας σε επανάληψη. Πίσω του, βρέθηκαν στοιβαγμένες δεκάδες βαλίτσες που περιείχαν προσωπικά αντικείμενα ασθενών που νοσηλεύτηκαν στο «Σωτηρία» περισσότερα από 30 χρόνια πριν, από το 1945 έως το 1975, όταν η φυματίωση μάστιζε τη χώρα. Εκατοντάδες από αυτούς πέθαναν εκεί. Κανείς ποτέ δεν αναζήτησε τη σορό ή τα υπάρχοντά τους.
Το ντοκιμαντέρ ακολουθεί τα ίχνη που άφησαν πίσω τους οι αζήτητοι αυτοί νεκροί του «Σωτηρία» -επιστολές, φωτογραφίες, έγγραφα, μικροαντικείμενα. Μέσα από τις επιστολές που αντάλλασσαν με τους συγγενείς τους, το αρχειακό υλικό, την αναζήτηση ζώντων απογόνων σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας και συναντήσεις με γιατρούς και νοσηλευτές σήμερα, η ταινία αποκαλύπτει για πρώτη φορά μετά από ογδόντα χρόνια μια άγνωστη, συγκλονιστική ιστορία πόνου και τραύματος, αλλά και αγάπης, ελπίδας και σθένους στην μεταπολεμική Ελλάδα.
Σύνοψη
Για τρεις δεκαετίες, από το 1945 έως το 1975 εκατοντάδες ασθενείς κάθε ηλικίας με φυματίωση απ’ όλη την Ελλάδα, έζησαν και πέθαναν στο Νοσοκομείο Σωτηρία. Δεν τους αναζήτησε κανείς και θάφτηκαν ανώνυμα σε ομαδικούς τάφους στον προαύλιο χώρο του νοσοκομείου. Μετά από 80 χρόνια, η σκοτεινή τους ιστορία έρχεται στο φως.
Το ντοκιμαντέρ είναι μια παραγωγή της DOC3 Productions σε συμπαραγωγή της Anemon και της ΕΡΤ. Υλοποιήθηκε με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου.
Η ταινία έκανε πρεμιέρα στο διαγωνιστικό τμήμα του 26ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, όπου κέρδισε το Βραβείο Κοινού, ενώ προβλήθηκε επίσης στο Διεθνές Φεστιβάλ Αρχαιολογικού και Πολιτιστικού Ντοκιμαντέρ ΑΓΩΝ, αποσπώντας το Βραβείο Κοινού και το Βραβείο Σεναρίου.
Σημείωμα σκηνοθέτιδας
Μέσα από την τυχαία ανακάλυψη των προσωπικών αντικειμένων εκατοντάδων ασθενών που πέθαναν στο νοσοκομείο Σωτηρία από φυματίωση και που δεν αναζητήθηκαν ποτέ, ούτε τα αντικείμενα, αλλά ούτε και οι σοροί τους, έχουμε για πρώτη φορά μια οπτική και άμεση παρακαταθήκη των βιωμάτων των ίδιων των ασθενών και των συγγενών τους κατά την διάρκεια μιας μελανής μεταπολεμικής εποχής στην Ελλάδα.
Από την πρώτη στιγμή που ήρθα σε επαφή με τις επιστολές και τα προσωπικά τους αντικείμενα, ήξερα ότι οι πρωταγωνιστές της ταινίας θα είναι οι ίδιοι οι νεκροί, οι οποίοι μετά από 80 χρόνια θα αποκτούσαν και πάλι ταυτότητα και φωνή για να πουν την ιστορία τους. Διαβάζοντας την αλληλογραφία με τις οικογένειές τους στα χωριά και τα νησιά της Ελλάδας, δημιουργήθηκε αναπόφευκτα η ανάγκη να αναζητήσουμε ζώντες συγγενείς. Οι συγγενείς αυτοί θα έρχονταν για πρώτη φορά αντιμέτωποι με την αλήθεια και μια δύσκολη μνήμη. Στόχος μου είναι αυτό το ντοκιμαντέρ να αποτελέσει έναν μικρό φόρο τιμής στους εκατοντάδες αζήτητους νεκρούς του Σωτηρία, των οποίων η ύπαρξη χάθηκε μέσα στην λήθη και η ιστορία τους καλύφθηκε από ένα πέπλο σιωπής για πολλές δεκαετίες.
Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τη διοίκηση του Γ.Ν.Ν.Θ.Α. «Η Σωτηρία» και την επιτροπή του «Μουσείου της Σωτηρίας», τους-ις συμμετέχοντες-ουσες Ασημίνα Γρηγορίου, Φώτη Βλαστό, Μιχάλη Τουμπή, Λίτσα Διαμαντίδου, Γιώτα Τζουανοπούλου, Νίκη Τσιλιγκίρογλου, αλλά και τους συγγενείς των ασθενών για τη συμβολή τους στη υλοποίηση του ντοκιμαντέρ.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΒΟΛΩΝ
Η πρεμιέρα του ντοκιμαντέρ θα πραγματοποιηθεί στις 19/9 στον ΔΑΝΑΟ παρουσία της σκηνοθέτιδας και των συντελεστών, ενώ θα ακολουθήσουν θεματικές προβολές με ειδικούς καλεσμένους από την ιατρική και πανεπιστημιακή κοινότητα. Στη συνέχεια, η ταινία θα ταξιδέψει σε όλη την Ελλάδα και θα προβληθεί στο βασικό δίκτυο του CineDoc σε Αθήνα, Βόλο, Θεσσαλονίκη και Ρέθυμνο. Θα ακολουθήσουν επιπλέον προβολές, λεπτομέρειες για τις οποίες θα ανακοινωθούν σύντομα.
Οι προβολές πραγματοποιούνται με την υποστήριξη της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας.
⦁ ΑΘΗΝΑ – Κινηματογράφος Δαναός
Προπώληση στο ταμείο του κινηματογράφου και στο: https://www.danaoscinema.store/ibooking93/shows.xhtml
⦁ Πέμπτη 19 Σεπτεμβρίου, 20.00
Παρουσία της σκηνοθέτιδας και των συντελεστών.
Την εκδήλωση θα προλογίσουν εκ μέρους της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας οι Στέλιος Λουκίδης, Πρόεδρος ΕΠΕ, Καθηγητής Πνευμονολογίας ΕΚΠΑ, Δ/ντης 2ης Πνευμονολογικής Κλινικής Π.Γ.Ν. «Αττικόν» και Χαράλαμπος Μόσχος, Μέλος ΔΣ ΕΠΕ-Υπεύθυνος Μονάδας Προληπτικού Ελέγχου & Κοινωνικών δράσεων, Πνευμονολόγος-Φυματιολόγος, Διευθυντής ΕΣΥ, Αντιφυματικό Τμήμα-Μονάδα Ανθεκτικής Φυματίωσης ΝΝΘΑ "η Σωτηρία".
Μετά την προβολή, θα ακολουθήσει συζήτηση με τη Μαριάννα Οικονόμου και κέρασμα από το Οινοποιείο Σταμάτη Νικολάου.
⦁ Παρασκευή 20/9, 20.00
Θα ακολουθήσει συζήτηση με τη Μαριάννα Οικονόμου και τον Κωνσταντίνο Γουργουλιάνη, Καθηγητή Πνευμονολογίας Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Διευθυντή Πνευμονολογικής Κλινικής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
⦁ Σάββατο 21/9, 20.00
Θα ακολουθήσει συζήτηση με τη Μαριάννα Οικονόμου και τη Χαρά Καραμανωλάκη, Ψυχίατρο και Ψυχαναλύτρια.
⦁ Κυριακή 22/9, 20.00
⦁ Δευτέρα 23/9, 20.00
Θα ακολουθήσει συζήτηση με τη Μαριάννα Οικονόμου και τον Τάσο Σακελλαρόπουλο, Ιστορικό, Υπεύθυνο Ιστορικών Αρχείων Μουσείου Μπενάκη.
⦁ Τρίτη 24/9, 20.00
Θα ακολουθήσει συζήτηση με τη Μαριάννα Οικονόμου και τον Γιάννη Στογιαννίδη, Ιστορικό, Επίκουρο Καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής.
⦁ Τετάρτη 25/9
Θα ακολουθήσει συζήτηση με τη Μαριάννα Οικονόμου και τον Φώτη Βλαστό, συγγραφέα.
⦁ Πέμπτη 26 Σεπτεμβρίου, 20.00
Μετά την προβολή, θα ακολουθήσει συζήτηση με τη Μαριάννα Οικονόμου.
⦁ Παρασκευή 27 Σεπτεμβρίου, 20.00
Μετά την προβολή, θα ακολουθήσει συζήτηση με τη Μαριάννα Οικονόμου και τον Γιάννη Ντίνο, Κλινικό Ψυχολόγο, Γ.Α.Ο.Ν.Α. «ο Άγιος Σάββας».
⦁ Σάββατο 28 Σεπτεμβρίου, 20.00
Μετά την προβολή, θα ακολουθήσει συζήτηση με τον Απόστολο Παπαβασιλείου, Πνευμονολόγο-Φυματιολόγο, Διευθυντή Αντιφυματικού Τμήματος και Μονάδας Ανθεκτικής Φυματίωσης Γ.Ν.Ν.Θ.Α. "Η Σωτηρία".
⦁ Κυριακή 29 Σεπτεμβρίου, 20.00
Μετά την προβολή, θα ακολουθήσει συζήτηση με τη Μαριάννα Οικονόμου και τον Χαράλαμπο Μόσχο, Μέλος ΔΣ ΕΠΕ-Υπεύθυνος Μονάδας Προληπτικού Ελέγχου & Κοινωνικών δράσεων, Πνευμονολόγος-Φυματιολόγος, Διευθυντής ΕΣΥ, Αντιφυματικό Τμήμα-Μονάδα Ανθεκτικής Φυματίωσης Γ.Ν.Ν.Θ.Α. "Η Σωτηρία".
⦁ Τρίτη 1 Οκτωβρίου, 20.00
Μετά την προβολή, θα ακολουθήσει συζήτηση με τη Μαριάννα Οικονόμου και τη στιχουργό Λίνα Νικολακοπούλου.
⦁ Τετάρτη 2 Οκτωβρίου, 20.00
Μετά την προβολή, θα ακολουθήσει συζήτηση με τη Μαριάννα Οικονόμου.
⦁ ΒΟΛΟΣ – Πολιτιστικό Κέντρο Νέας Ιωνίας Βόλου
Σάββατο 28 Σεπτεμβρίου, 20.00
Προπώληση: ΕΝΤΕΚΑ – Ψηφιακές Εκτυπώσεις
Πληροφορίες: https://www.facebook.com/CineDocVolos
⦁ ΡΕΘΥΜΝΟ - Χώρος Πολιτισμού “Σημείο”
Σάββατο 28 Σεπτεμβρίου, 20.00
Προπώληση στο ταμείο του χώρου (Πατριάρχου Αθηναγόρα 17, Ρέθυμνο)
⦁ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ – Λιμάνι (Αποθήκη 1, Αίθουσα «Σταύρος Τορνές»)
Τετάρτη 23 Οκτωβρίου, 19.00
Προπώληση: more.com
Πληροφορίες: https://www.filmfestival.gr/el/
Βιογραφικό σκηνοθέτιδας
Η Μαριάννα Οικονόμου είναι σκηνοθέτιδα/παραγωγός ντοκιμαντέρ. Σπούδασε Ανθρωπολογία, Φωτοδημοσιογραφία και παραγωγή βίντεο στο Λονδίνο. Από το 2000, σκηνοθετεί σειρές και ταινίες ντοκιμαντέρ ελληνικής παραγωγής, αλλά και συμπαραγωγές με ευρωπαϊκά κανάλια, όπως το BBC, το ARTE και το YLE. Οι ταινίες της έχουν προβληθεί σε διεθνή φεστιβάλ και κανάλια, με πολλές από αυτές να έχουν διακριθεί και βραβευτεί. Το ντοκιμαντέρ The Longest Run ήταν υποψήφιο στα Ευρωπαϊκά Βραβεία Κινηματογράφου το 2016 και κέρδισε το βραβείο VER.DI στο Dok Leipzig, ενώ η ταινία When Tomatoes Met Wagner ήταν η επίσημη επιλογή της Ελλάδας για τα Όσκαρ του 2020 και κέρδισε μεταξύ άλλων το βραβείο καλύτερου ντοκιμαντέρ της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου.
Το ντοκιμαντέρ της με τίτλο Dark Waters (2024) κέρδισε το Βραβείο Onassis Award στο Agora Docs in Progress, στο πλαίσιο του 26ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Η πιο πρόσφατη ταινία της με τίτλο Αζήτητοι κέρδισε το Βραβείο Κοινού στο 26oο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, καθώς και το Βραβείο Κοινού και Σεναρίου στο 12ο Διεθνές Φεστιβάλ Αρχαιολογικού και Πολιτιστικού Ντοκιμαντέρ ΑΓΩΝ.
Filmography - Φιλμογραφία
⦁ Unclaimed – Αζήτητοι (2024)
⦁ Dark Waters (in progress 2024)
⦁ The Greek Bar Jacket (2022)
⦁ When Tomatoes Met Wagner – Όταν ο Βάγκνερ Συνάντησε τις Ντομάτες (2019)
⦁ The Longest Run (2015)
⦁ Food for Love (2013)
⦁ Twelve Neighbors (2009)
⦁ Bells, Threads and Miracles (2008)
⦁ Please listen to me – Άκουσέ με (2008)
⦁ The School – Το Σχολείο (2001)
Αζήτητοι | 75’ | Σενάριο - Σκηνοθεσία: Μαριάννα Οικονόμου | Διεύθυνση φωτογραφίας: Carlos Muñoz | Μοντάζ: Δημήτρης Πεπονής, Ευγενία Παπαγεωργίου | Έρευνα: Νίκη Τσιλιγκίρογλου | Διεύθυνση παραγωγής: Ραχήλ Μανουκιάν | Πρωτότυπη Μουσική: Βαγγέλης Φάμπας | VFX Artist: Πάνος Κουτέλας | Σχεδιασμός Ήχου & Μίξη: Στέλιος Κουπετώρης | Colorist: Μαρία Τζωρτζάτου | Παραγωγή: DOC3 | Συμπαραγωγή: Anemon, ΕΡΤ | Με την υποστήριξη των: Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου | Ελληνική Διανομή: Cinedoc
