Bunker :: ένα μεσοπολεμικό καταφύγιο της Πραξιτέλους αλλιώς
Η λέξη «καταφύγιο» δεν υπήρχε στο αθηναϊκό λεξιλόγιο. Η κυβέρνηση Μεταξά, βλέποντας ήδη από το 1936 τα πρώτα σύννεφα του πολέμου να συγκεντρώνονται, εκπόνησε ένα πρόγραμμα προστασίας του πληθυσμού.
Σε ένα μεσοπολεμικό καταφύγιο της οδού Πραξιτέλους, 17 καλλιτέχνες δημιουργούν το δικό τους προσωρινό «καταφύγιο» ιδεών· εμπνεόμενοι από θέματα εξουσίας, εγκλεισμού, φθοράς, σύγκρουσης, χρόνου και μετάλλαξης, φέρνοντάς μας αντιμέτωπους με ένα αθέατο κομμάτι της ιστορίας, αλλά και της ψυχής της Αθήνας.
Η έκθεση «Bunker» πραγματοποιείται σε ένα πραγματικό καταφύγιο που στεγάζεται στην Πραξιτέλους 33, ένα μοντερνιστικό κτίριο του δεύτερου μισού της δεκαετίας το 1930 που, συμπωματικά, έφτασε σχεδόν ακέραιο στις ημέρες μας.
Bunker, η αθηναϊκή ιστορία
Το καταφύγιο αυτό, αν και μικρό, περιλαμβάνει το σύνολο των προδιαγραφών μεγαλύτερων κατασκευών, με δύο θαλάμους, θωρακισμένες πόρτες εισόδου και εξαερισμών, χώρο ενδιαίτησης και τουαλέτα, αλλά, το πιο σημαντικό και σπάνιο, μια τροφοθήκη. Η αναμονή και οι προετοιμασίες για πόλεμο επιβεβαιώνονται τραγικά με την εισβολή των ναζιστικών στρατευμάτων στην Πολωνία τον Σεπτέμβριο του ’39. Ταυτόχρονα, οι χειρότεροι εφιάλτες για ανεξέλεγκτο και ανηλεή βομβαρδισμό πόλεων γίνονται πραγματικότητα με την ισοπέδωση της ιστορικής πόλης και πρωτεύουσας Βαρσοβίας.
Τα καταφύγια, που φαίνονταν σε πολλούς μέχρι τότε υπερβολή του καθεστώτος Μεταξά, παίρνουν αίφνης μία καινούργια διάσταση. Λαμβάνοντας υπόψη την αυστηρότατη νομοθεσία της εποχής για την οικοδόμηση των καταφυγίων, όπως ότι τα τοιχώματα έπρεπε να έχουν πάχος τουλάχιστον 30 εκατοστών και να είναι από οπλισμένο σκυρόδεμα ή έπρεπε να υπάρχουν τουλάχιστον δύο δωμάτια, ένας προθάλαμος και ένας κύριος θάλαμος, ενώ στα μεγαλύτερα καταφύγια ήταν υποχρεωτική η ύπαρξη χώρων σίτισης και υγιεινής, θωρακισμένης πόρτας εισόδου και τουλάχιστον μίας εξόδου κινδύνου, αντιλαμβάνεται κανείς την αρχική γκρίνια των κατασκευαστών.
Η σκέψη και μόνο του ανώνυμου τρόμου από τον ουρανό, μέχρι πρότινος θέμα επιστημονικής φαντασίας για την αστική τάξη των πόλεων και για τους διανοουμένους, παίρνει μια δραματική στροφή προς την πραγματικότητα. Όταν οι προνομιούχοι κάτοικοι και ιδιοκτήτες των νέων πολυκατοικιών σε Εξάρχεια, Κολωνάκι, Κυψέλη και Πατήσια αλλά και στην καρδιά της Αθήνας συνειδητοποιούν ότι τα παράπονα και οι διαμαρτυρίες σχετικά με τις ακριβές προδιαγραφές κατασκευής των οικιών τους δεν θα τους σώσουν τη ζωή, αρχίζουν να σκέφτονται σοβαρά ποιους φίλους ή συγγενείς επιτρέπεται να έχουν μαζί τους στα καταφύγια. Ευτυχώς η Αθήνα δεν βομβαρδίστηκε ποτέ από τις δυνάμεις του Άξονα και οι μόνες καταστροφές στον αστικό ιστό, περιορισμένων διαστάσεων, έγιναν κατά τη διάρκεια των Δεκεμβριανών.
Συμμετέχουν: Νίκος Αρτέμης, Ανδρέας Βούσουρας, Κυριακή Γονή, Ηράκλεια Δέδε, Θοδωρής Ζαφειρόπουλος, Μπάμπης Καραλής, Άννα Μανέτα, Δημήτρης Μεράντζας, Ελεάνα Μπαλέση, Κώστας Μπασάνος, Αλεξάνδρα Νάκου, Αθηνά Παύλου Μπενάζη, Κατερίνα Μπότσαρη, Σοφία Ντόβολη, Νατάσσα Πουλαντζά, Άγγελος Σκούρτης, Κώστας Τσώλης.
Επιμέλεια: Γιώργος Γεωργακόπουλος
Συντονισμός: Φωτεινή Καπίρη
Εγκαίνια: Παρασκευή 18 Ιανουαρίου 2019
Η έκθεση «Bunker» του Πολιτιστικού Προγράμματος Athens Intersection είναι μία από τις καλλιτεχνικές δράσεις με τις οποίες το Πρόγραμμα Πιλοτικής Αναβάθμισης του Εμπορικού Τριγώνου του δήμου Αθηναίων, που υλοποιείται με αποκλειστική δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) και αποσκοπεί στη συνολική αναβάθμιση και αναζωογόνηση της περιοχής, μας καλεί να εξερευνήσουμε την κληρονομιά του κέντρου της Αθήνας. Το πολιτιστικό πρόγραμμα Athens Intersection επιμελείται ο Γιώργος Γεωργακόπουλος και συντονίζει η Φωτεινή Καπίρη.
Τα κτίρια της οδού Χρυσοσπηλιωτίσσης 3, Βύσσης & Αγάθωνος και Αιόλου & Αθηναΐδος άνοιξαν έπειτα από πολλά χρόνια εγκατάλειψης χάρη στο Πρόγραμμα Πιλοτικής Αναβάθμισης του Εμπορικού Τριγώνου του δήμου Αθηναίων. Τα κτίρια My Odyssey Βασιλικής 1, Πραξιτέλους 33, αλλά και αυτό του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών στη συμβολή των οδών Βασιλικής, Κολοκοτρώνη & Αιόλου αποτελούν μέρος των ιστορικών κτιρίων της νεότερης ελληνικής αρχιτεκτονικής (από το 1860 μέσα από τη δεκαετία του ’30 μέχρι τη δεκαετία του ’70) που συμπληρώνουν τον χάρτη δράσεων του Athens Intersection.
