Δύο άπαιχτα έργα του Ι. Καμπανέλλη στο θέατρο Τζένη Καρέζη
Δύο από τα πρώτα θεατρικά έργα του συγγραφέα Ιάκωβου Καμπανέλη «Ο Κρυφός Ήλιος» (1952) και «Σιλωάμ» (1951), ανεβαίνουν για πρώτη φορά στο θέατρο Τζένη Καρέζη.
Τα δύο άπαιχτα έργα ενός εκ των σημαντικότερων Ελλήνων συγγραφέων διακατέχονται από το ιδιαίτερο βάρος των ίδιων των βιωμάτων του συγγραφέα. Οι μνήμες του κατά τον εγκλεισμό του στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Mauthausen δίνουν ένα κείμενο γεμάτο παλμό, που δεν αφήνει τον θεατή να «ηρεμήσει» αλλά τον «φορτώνουν» με το συναισθηματικό και οδυνηρό βάρος της μνήμης αυτής.
Το κείμενο, πέρα από μία «επιφανειακή» καταγραφή των συναισθημάτων όλων όσων βρέθηκαν έγκλειστοι, καταδεικνύει σε μεγάλο βαθμό το συνεχές παιχνίδι του ανθρώπου με τις ηθικές αρχές και τις αξίες του, γεγονός που κάνει τα κείμενα του Καμπανέλλη εξαιρετικά επίκαιρα και σύγχρονα. Οι στιχομυθίες μεταξύ των ηθοποιών δεν αφήνουν τον θεατή να καταλάβει τον ακριβή ρόλο που διαδραματίζει ο καθένας αλλά τον αφήνουν ελεύθερο να στοχαστεί πάνω σε ζητήματα ηθικής και ταυτότητας. Κάπως έτσι, οι ηθοποιοί που πρωταγωνιστούν παύουν να ενσαρκώνουν απλά τους ήρωες του κειμένου αλλά ανάγονται σε «αιώνιες» μορφές ηθικής ταύτισης (ή μη). Ο θεατής από την άλλη, βρίσκεται διαρκώς μπλεγμένος σε ένα ψυχολογικό παιχνίδι προσπαθώντας να ανακαλύψει τον αθώο και τον ένοχο, τον υποκριτή και τον ψεύτη.
Οι ηθοποιοί Γιώργος Γιαννούτσος, Δημήτρης Κανέλλος, Ερρίκος Λίτσης, Ευθύμιος Ξυπολυτάς, Λευτέρης Παπακώστας και Κώστας Φαλελάκης διατηρούν μία κινησιολογική ηρεμία πάνω στη σκηνή που αρμόζει πλήρως στο θέμα του έργου και στην κλασική προσέγγιση της παράστασης, πέρα από τις στιγμές της μεταξύς τους συμπλοκής όπου και η κίνηση εντείνεται. Το λιτό αλλά επιβλητικό -λόγω ύψους- σκηνικό εντείνει την αίσθηση του εγκλεισμού χωρίς να βαραίνει άνευ ουσίας την νοηματοδότηση της παράστασης.
Η ανήκεια αίσθηση του εγκλεισμού, γίνεται ακόμη πιο γνώριμη στο δεύτερο μέρος του έργου, όταν οι ήρωες αναζητούν απεγνωσμένα ένα κομμάτι της πάλαι ποτέ ελευθερίας τους. Ελευθερία σωματική, καθώς βρίσκονται κλεισμένοι σε λίγα μόλις τετραγωνικά χώρου, αλλά και πνευματική. Οι ηθοποιοί μεταμορφώνονται φορώντας μάσκες και διατηρούν την ανωνυμία τους, μεταφέροντας στον θεατή την αφόρητη αίσθηση της απελπισίας και του τρόμου μέσα από μία διαρκή συνομιλία με τον νοσοκόμο-κρατούμενο. Ένας διάλογος με αρκετά συμβολικά στοιχεία, που αφήνει στον θεατή την τελική αίσθηση πως τελικά τίποτα δεν άλλαξε, πως η ανάγκη του ανθρώπου παραμένει ίδια όσα χρόνια και αν περάσουν.
Λίγα λόγια για τα έργα:
Στον «Κρυφό Ήλιο», έργο ευρύ και πυκνό, με λεπτομερή περιγραφή του χώρου δράσης (κελιού του Μαουτχάουζεν), της κατάστασης και των προσώπων, οι ανατριχιαστικές περιγραφές εναλλάσσονται με ψυχολογικά παιχνίδια μεταξύ των κρατούμενων (ο Γιαπωνέζος, ο Κλέφτης, ο Γιατρός, ο Φαγιάς, ο Καλόγερος, ο Επιθεωρητής), που ψάχνουν ανάμεσά τους τον Προδότη. Ποιος πρόδωσε; Όλοι; Κανείς; Αθώοι, ένοχοι, συνένοχοι.
Στο «Σιλωάμ» (απεσταλμένος), τέσσερις σκιώδεις τραγικές υπάρξεις, ανώνυμοι (ο Πρώτος, ο Δεύτερος, ο Τρίτος, ο Τέταρτος), δηλαδή κανείς και όλοι, ζουν στην συντέλεια του κόσμου, σε ένα κελί όπου κανείς δεν μπαίνει. Ούτε οι δεσμοφύλακες. Εκεί, στα έσχατα της απελπισίας, καταφεύγει ένας κρατούμενος (ο Νοσοκόμος), για να κερδίσει λίγη ακόμη ζωή. Η απεγνωσμένη αναζήτηση της ελευθερίας συνοδεύεται από ένα ξέσπασμα για τον απόντα Θεό και μια έκρηξη εκδίκησης για την δολοφονική μηχανή.
«Ο Κρυφός Ήλιος» είχε χαθεί για πολλά χρόνια και ανακαλύφθηκε στην αποθήκη του σπιτιού του συγγραφέα από τον καθ. Γιώργο Πεφάνη (δημοσιεύθηκε από το Πανεπιστήμιο Αθηνών το 2005). Το «Σιλωάμ» αποτελεί την πρώτη γραφή του μονόπρακτου του Καμπανέλλη «η Οδός» και τα χειρόγραφα βρέθηκαν πρόσφατα από την κόρη του συγγραφέα, Κατερίνα Καμπανέλλη.
Τα δύο μονόπρακτα ανεβαίνουν με ενιαίο τίτλο «Σιλωάμ», σε σκηνοθεσία Γιώργου Γιανναράκου.
Συντελεστές:
Σκηνοθεσία: Γιώργος Γιανναράκος
Σκηνικά-κοστούμια: Λαλούλα Χρυσικοπούλου
Ηθοποιοί: Γιώργος Γιαννούτσος, Δημήτρης Κανέλλος, Ερρίκος Λίτσης, Ευθύμιος Ξυπολυτάς, Λευτέρης Παπακώστας και Κώστας Φαλελάκης.
Μουσική: Κώστας Μαντζώρος
Σχεδιασμός φωτισμών: Αργύρης Θέος
Επιμέλεια κίνησης: Δήμος Αμπράζης
Βοηθός σκηνοθέτη: Στέφανος Μονδέλος
Β’ βοηθός σκηνοθέτη: Θανάσης Φατούρος
Βοηθός σκηνογράφου: Λένια Χρυσικοπούλου
Κατασκευή σκηνικών: Γιάννης Δημητροκάλης
Κατασκευή κοστουμιών: ΒΕΣΤΙΑΡΙΟ
Κατασκευή Μασκών: Δήμητρα Καίσαρη
Σκηνοθεσία trailer : Στέφανος Μονδέλος
Παραγωγή trailer: Τζένη Κοντοπούλου
Φωτογραφίες- Εικαστικό υλικό επικοινωνίας: Ήρα Σταματοπούλου
Επικοινωνία: Δέσποινα Ερρίκου
Παραγωγή: GoodHeart Productions
Κείμενο: Χρυσού Έφη, Σουβατζή Γεωργία
