Το φιλμικό αρχείο της καλλιτέχνιδας Διοχάντης | ΕΜΣΤ
Το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης έχει τη χαρά να παρουσιάσει για πρώτη φορά στο σύνολό του το φιλμικό αρχείο της καλλιτέχνιδας Διοχάντης (1945) στο πλαίσιο της επικείμενης δωρεάς του στο ΕΜΣΤ.
Από το 1977 έως το 1986, με μια κάμερα Super 8 στο χέρι, η Διοχάντη κατέγραψε, μέσα από τη δική της ιδιοσυγκρασιακή καλλιτεχνική ματιά, ορισμένες από τις σημαντικότερες ομαδικές εκθέσεις Ελλήνων και Ελληνίδων καλλιτεχνών, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Το οπτικοακουστικό αυτό υλικό δεν κατατάσσεται εύκολα σε μια συγκεκριμένη κατηγορία · βρίσκεται στο μεταίχμιο μεταξύ καλλιτεχνικού φιλμ, έργου τέχνης και αρχειακού ντοκουμέντο. Από την καταγραφή των εκθέσεων και της εγκατάστασής τους έως στιγμιότυπα από τις καλλιτεχνικές συναναστροφές και τις πόλεις όπου έλαβαν χώρα-όπως η Βενετία, η Μόντενα, το Άμστερνταμ, η Άμβέρσα, η Λευκωσία και η Αθήνα-τα φιλμ της Διοχάντης συγκροτούν ένα πολυπρισματικό, «ανεπίσημο» ντοκουμέντο για τη σύγχρονη τέχνη, την ιστορία των εκθέσεων και της επιμέλειας στην Ελλάδα, αλλά και για την ίδια την καλλιτεχνική της πρακτική.
Τα δεκατέσσερα βίντεο που παρουσιάζονται στο ΕΜΣΤ είναι το αποτέλεσμα μιας σχολαστικής και μακρόχρονης διαδικασίας αποκατάστασης, ψηφιοποίησης και φροντίδας, κατα την οποία η καλλιτέχνιδα επεξεργάστηκε εκατοντάδες μπομπίνες Super 8 που είχε η ίδια τραβήξει, εμπλουτίζοντάς τις με αρχειακό υλικό κατόψεις εκθεσιακών χώρων, ephemera εκθέσεων, άρθρα στον Τύπο και φωτογραφίες έργων. Έξι χρόνια μετά την έκθεσή της με τίτλο Διοχάντη αρχειοθετώντας..., το 2019 στο Ινστιτούτο Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης, στην οποία παρουσιάστηκαν αρχεία φίλων της καλλιτεχνών/καλλιτέχνιδων που συγκέντρωσε, ταξινόμησε και επιμελήθηκε από τα μέσα της δεκαετίας του 1980, το πρόγραμμα προβολών στο ΕΜΣΤ εστιάζει στην κινηματογραφική δραστηριότητα της. Μαζί με την αρχειοθετική πρακτική της, τα φιλμ αποτέλεσαν μια παράπλευρη αλλά ουσιώδη δραστηριότητα της. Μαζί με την αρχειοθετική πρακτική της, τα φιλμ αποτέλεσαν μια παράπλευρη αλλά ουσιώδη δραστηριότητα που ανέπτυξε παράλληλα με το καλλιτεχνικό της έργο.
Σε μια εποχή όπου απουσίαζαν θεσμικές πρωτοβουλίες για τη σύγχρονη τέχνη στην Ελλάδα, η σχολαστική τεκμηριωτική προσέγγιση της Διοχάντης κατά τις δεκαετίες 1970 και 1980, θα μπορούσε να ιδωθεί ως μια εναλλακτική εκδοχή «αυτό-ιστορικοποίησης», σύμφωνα με τον όρο της επιμελήτριας Zdenka Badovinac, για ένα άτυπο και ανεπίσημο σύστημα ιστορικοποίησης ως απάντηση στην έλλειψη συλλογικής ιστορίας.
Αυτό καθίσταται ιδιαίτερα σημαντικό έαν αναλογιστούμε ότι οι εκθέσεις που καταγράφηκαν, καλύπτουν μια περίοδο κατά την οποία ξεκινά να διαμορφώνεται το πεδίο του ανεξάρτητου επιμελητή στην Ελλάδα αλλά και πραγματοποιούνται απόπειρες μιας σημαντικής εξωστρεφούς δραστηριότητας μέσα από πρωτοβουλίες επιμελητριών, όπως η κριτικός τέχνης Βεατρίκη Σπηλιάδη (1939-1986), η ιστορικός, κριτικός τέχνης και επιμελήτρια Έφη Στρούζα (1941-2019), αλλά και η δραστηριότητα της Εταιρίας Ελλήνων Τεχνοκριτικών. Η λεπτομερής sui generis κινηματογραφική ματιά της Διοχάντης διαρρηγνύει την επίσημη ιστορία, προβάλλοντας την αίσθηση μιας καλλιτεχνικής κοινότητας δημιουργών, όπως ο Δημήτρης Αληθεινός, ο Αχιλλέας Απέργης, ο Γιάννης Μπουτέας, η Μπία Ντάβου, η Νίκη Καναγκίνη, η Ρένα Παπασπύρου, η Λήδα Παπακωνσταντίνου, ο Θόδωρος, ο Νίκος Ζουμπούλης και η Τίτσα Γραίκου, κ.α. Ταυτόχρονα, τα φιλμ αποκαλύπτουν εγγενή χαρακτηριστικά της καλλιτεχνικής πρακτικής μιας σημαντικής δημιουργού γύρω από την εμμονική προσήλωσή της στη διερεύνηση του χώρου και του χρόνου ως εννοιολογικό και αφηγηματικό συνεχές.
Την Κυριακή 6 Απριλίου, ώρα 17:00 θα πραγματοποιηθεί συζήτηση με τη καλλιτεχνιδα και τους Ευγενία Αλεξάκη, Επίκουρη Καθηγήτρια Ιστορίας Τέχνης, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Μάκη Φάρο, καλλιτέχνη και Τίνα Πανδή, Επιμελήτρια, ΕΜΣΤ.
Περισσότερες πληροφορίες για τις εκθέσεις που καταγράφονται στα φιλμ εδώ.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΒΟΛΩΝ
11.00-13.30
Kινηματογραφώντας: 1977-1981
EXPO arte, Fiera Internazionale di Arte Contemporanea, Mito e Realtà, Artisti Greci Contemporanei, Μπάρι,
1977
Βίντεο, έγχρωμο, ήχος, διάρκεια: 26’ 54’’
Avanguardia e Sperimentazione, Punti Interrogativi Punti di Riferimento, Μόντενα, 1978
Βίντεο, έγχρωμο, ήχος, διάρκεια: 27’ 49’’
Avanguardia e Sperimentazione, Punti Interrogativi Punti di Riferimento, Βενετία, 1978
Βίντεο, έγχρωμο, ήχος, διάρκεια: 31’ 47’’
Περιβάλλον – Δράση, Τάσεις της Ελληνικής Τέχνης σήμερα, Αθήνα, 1981
Βίντεο, έγχρωμο, ήχος, διάρκεια: 18’ 10’’
Grieks Festival, Greek Contemporary Art, Άμστερνταμ, 1981
Βίντεο, έγχρωμο, χωρίς ήχο, διάρκεια: 32’ 38’’
14.00-18.00
Κινηματογραφώντας: 1982-1986
Europalia ’82 – Hellas, Emerging Images, Αμβέρσα, 1982
Βίντεο, έγχρωμο, ήχος, διάρκεια: 49’ 42’’
Εικόνες που αναδύονται, Αθήνα, 1983
Βίντεο, έγχρωμο, χωρίς ήχο, διάρκεια: 41’ 26’’
7 Έλληνες Καλλιτέχνες: ένα νέο ταξίδι, Λευκωσία, 1983
Βίντεο, έγχρωμο, χωρίς ήχο, διάρκεια: 32’
Νέοι διάλογοι, Πρώτη έκθεση, Αθήνα, 1985
Βίντεο, έγχρωμο, χωρίς ήχο, διάρκεια: 21’ 09’’
Σημεία Αλλαγής ‘80 – Νέοι Διάλογοι… Δεύτερη Έκθεση, Αθήνα, 1986
Βίντεο, έγχρωμο, χωρίς ήχο, διάρκεια: 25’ 20’’
Αθήνα – τόπος δημιουργίας – δημιουργία τόπου, Τρίτη έκθεση, Αθήνα, 1985
Βίντεο, έγχρωμο, χωρίς ήχο, διάρκεια: 17’ 05’’
Fiac 85, Grand Palais, Παρίσι, 1985
Βίντεο έγχρωμο, χωρίς ήχο, διάρκεια: 9’ 24’’
Fiac 86, Grand Palais, Παρίσι, 1986
Βίντεο έγχρωμο, χωρίς ήχο, διάρκεια: 10’
18:00
Κινηματογραφώντας: ένα δημόσιο γλυπτό
Αχιλλέας Απέργης, Σκάλες, Παλαιό Φάληρο, 1985
Βίντεο, έγχρωμο, χωρίς ήχο, διάρκεια: 20’
