History Projected | Προβολές της Ιστορίας
Σε μια σειρά κινηματογραφικών προβολών που εκτείνεται σε όλη τη διάρκεια του 2024, μικρού και μεγάλου μήκους ταινίες από την Ελλάδα και τη Γερμανία συνδυάζονται, συνδιαλέγονται και συναρμολογούν διαφορετικούς τρόπους προσσέγγισης του κοινού ιστορικού παρελθόντος: Μικρό-αφηγήσεις και έκκεντρες, χαμηλόφωνες μαρτυρίες που ξετυλίγονται στον πληθυντικό αριθμό, ασκήσεις με τη μυθολογία και τις μάσκες της εθνικής ταυτότητας, παιχνίδια παζλ με ψηφίδες από το αρχείο, ηχηρές και αόρατες χειρονομίες και τεκμήρια καταργούν την απόσταση από τις πηγές και λογής τεκμήρια και ενθαρρύνουν απρόσμενες αναγνώσεις εκατέρωθεν των συνόρων. Ώσπου φέρνουν την ιστορία στο παρόν για να την προβάλλουν στο μέλλον, κάνοντάς την-με τη βοήθεια της κινηματογραφικής γλώσσας-αίσθηση, ένστικτο και συλλογικό βίωμα.
Επεισόδιο 2: Ιστορία και αρχείο
15.05.2025
18:30
100 ώρες του Μάη, Δήμος Θέος & Φώτης Λαμπρινός, 1963, 28'
(στα ελληνικά με αγγλικούς υπότιτλους)
&
19:15
Une Jeunesse Allemande-Eine deutsche Jugend [Μια γερμανική νεολαία],
Jean-Gabriel Périot, 2015, 93'
(στα γερμανικά με αγγλικούς και ελληνικούς υπότιτλους)
Η έννοια του αρχείου μπορεί να είναι ταυτισμένη με τη δεξαμενή της «επίσημης» Ιστορίας, τον λόγο της αυθεντίας, την παρακαταθήκη της μνήμης, τη θεματοφυλακή της γνώσης, τον τρόπο οργάνωσης και διαιώνισης των θεσμών. Ωστόσο, η γλώσσα των οπτικοακουστικών τεκμηρίων μπορεί να φτιάξει νέες διατυπώσεις που χρησιμοποιούν την ελλειπτικότητα και την ποιητική των θραυσμάτων για να διαλύσουν τη μυθολογία πως η ανθρώπινη εμπειρία μπορεί να χωρέσει σε ένα και μόνο θησαυροφυλάκιο. Δυο ταινίες για το πολυφωνικό, αναγκαίο παρόν κάθε αρχειακής κατασκευής.
Συνόψεις ταινιών
100 ώρες του Μάη
Μέσα από αυθεντικές εικόνες και άγνωστα τεκμήρια, η ταινία αφηγείται τον τρόπο που οργανώθηκε από παρακρατικές ομάδες σε επαφή με την κυβέρνηση της ΕΡΕ, του Κ. Καραμανλή, και άλλους κομματικούς παράγοντες, και με τη συνέργεια και καθοδήγηση της τότε Βασιλικής Χωροφυλακής, η δολοφονία του βουλευτή της Αριστεράς Γρηγόρη Λαμπράκη. Αδιάψευστα τεκμήρια έρχονται για πρώτη φορά στο φως και αναδεικνύουν το ζοφερό παρασκήνιο μιας πολιτικής δολοφονίας, καθώς παράλληλα σκιαγραφείται ο κοινωνικός περίγυρος και η οικονομική και κοινωνική θέση των ανθρώπων που στελεχώνουν αυτές τις παρακρατικές οργανώσεις, οι οποίες είχαν ως κύριο έργο τις επιθέσεις κατά στελεχών και μελών της Αριστεράς. Αποκορύφωμα η μεγαλειώδης κηδεία του παλαιού βαλκανιονίκη και βουλευτή της Αριστεράς.
Une Jeunesse Allemande-Eine deutsche Jugend [Μια γερμανική νεολαία]
Τη δεκαετία του 1960 η νεοσύστατη τότε Δημοκρατία της Γερμανίας, γεμάτη ενοχές για το ναζιστικό παρελθόν της, ασπάστηκε το ρόλο του προπυργίου του καπιταλισμού, αντιμέτωπη καθώς ήταν με το κομμουνιστικό της είδωλο. Η μεταπολεμική γενιά βρέθηκε σε άμεση ρήξη με τους προγόνους της, προσπαθώντας να βρει τη θέση της. Το φοιτητικό κίνημα που ξέσπασε το 1966 οδηγήθηκε στη σταδιακή κλιμάκωση της βίας. Σε αυτόν τον αναβρασμό ριζοσπαστικοποιήθηκαν η δημοσιογράφος Ulrike Meinhof, ο σκηνοθέτης Holger Meins, οι φοιτητές Andreas Baader και Gudrun Enssin, καθώς και ο δικηγόρος Horst Mahler. Όταν το φοιτητικό κίνημα κατέρρευσε στα τέλη του '68, αυτά τα μέλη του κινήματος απομονώθηκαν στον ριζοσπαστισμό τους και αποζητούσαν απεγνωσμένα να συνεχίσουν τον επαναστατικό αγώνα. Η ταινία αφηγείται την πορεία των γεγονότων που γέννησε τη Φράξια του Κόκκινου Στρατού (RAF), συγκεντρώνοντας πηγές από τρεις ασυμβίβαστες πλευρές-την κυβέρνηση, τη RAF και τους κινηματογραφιστές της εποχής (συμπεριλαμβανομένων των Jean-Luc Godard, Reiner Werner Fassbinder και Michelangelo Antonioni). Αντιπαραβάλλοντας «αδιαφανή» τεκμήρια με «διαφανείς», υπερεκτεθειμένες αναπαραστάσεις, ο δημιουργός παραδίδει ένα πολύτιμο, εύθραυστο αρχείο-ένα καλειδοσκόπιο αντιφάσεων.
Βιογραφικά σκηνοθετών/σκηνοθετριών
Ο Δήμος Θέος (1935-2018) γεννήθηκε στα Άγραφα το 1935. Ένας από τους πιο σημαντικούς σκηνοθέτες της Μεταπολίτευσης, εργάστηκε αρχικά ως βοηθός σκηνοθέτη σε πολλές ελληνικές ταινίες και ασχολήθηκε με το θέατρο, σκηνοθετώντας, ήδη από το τέλος της δεκαετίς του '50, έργα των Μπέκετ και Ιονέσκο. Η ταινία του Κιέριον έλαβε παράνομα μέρος στο Φεστιβάλ Βενετίας του '68, όπου και απέσπασε Ειδική Μνεία, ενώ στην Ελλάδα παρέμεινε απαγορευμένη καθ' 'ολη τη διάρκεια της επταετίας και προβλήθηκε για πρώτη φορά στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης του 1974, κερδίζοντας το Α΄ βραβείο Καλύτερης Ταινίας και το βραβείο Καλύτερης Σκηνοθεσίας πρωτοεμφανιζόμενου σκηνοθέτη. Έχει σκηνοθετήσει ντοκιμαντέρ για την τηλεόραση και έχει γράψει πολλά θεωρητικά κείμενα για την τέχνη και τον κινηματογράφο. Γύρισε μόλις τέσσερις ταινίες μυθοπλασίας: Κιερόν (1968), Διαδικασία (1976), Καπετάν Μεϊντάνος (1987), Ελεάτης Ξένος (1996).
Ο Φώτης Λαμπρινός σπούδασε κινηματογράφο στη Μόσχα (1965-1970). Από το 1970 ως το 1973 έκανε ενδελεχή έρευνα σε κυβερνητικά και ιδιωτικά αρχεία στην Ευρώπη και στις Η.Π.Α., αναζητώντας κινηματογραφικό υλικό για την Ελλάδα στην περίοδο 1911-1971. Το 1973 συνεργάστηκε με τον Θόδωρο Αγγελόπουλο στο σενάριο της ταινίας Ο θίασος. Από το 1975 ως το 1997 σκηνοθέτησε πάνω από 50 ντοκιμαντέρ για την ΕΡΤ. Το μεγάλου μήκους ντοκιμαντέρ του Άρης Βελουχιώτης-Το δίλημμα (1981) αναφέρεται στην Αντίσταση στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, ενώ το Δοξόμπους (1987) εκτυλίσσεται στο ομώνυμο χωριό στη βυζαντινή επαρχία του 14ου αιώνα και εν μέσω του εμφυλίου πολέμου εκείνης της περιόδου. Οι ταινίες του έχουν βραβευτεί στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Δημιούργησε το πρώτο αρχείο ανοιχτής πρόσβασης με κινηματογραφικά επίκαιρα (1997-2000), το οποίο λειτουργεί στο Υπουργείο Εξωτερικών, ενώ απ΄το 1993 έως το 2003 δίδασκε το μάθημα «Η σχέση Ιστορίας και Κινηματογράφου» σε διάφορα ελληνικά πανεπιστήμια.
Γεννημένος στη Γαλλία το 1974, ο Jean-Gabriel Périot έχει στο ενεργητικό του πολλές ταινίες στο μεταίχμιο του ντοκιμαντέρ, του πειραματικού σινεμά και της μυθοπλασίας. Το προσωπικό ύφος που έχει αναπτύξει στο μοντάζ διερευνά ζητήματα βίας και ιστορίας, αντλώντας από κινηματογραφικά και φωτογραφικά αρχεία. Ταινίες του όπως οι Dies Irae, Even if She Had Been a Criminal..., Nijuman no borei 200,000 Phantoms και The Devil έχουν διακριθεί με διάφορα βραβεία σε πολλά φεστιβάλ σε όλο τον κόσμο. Η πρώτη του ταινία μεγάλου μήκους με τίτλο A German Youth, άνοιξε το πρόγραμμα Panorama της Μπερλινάλε του 2015 και στην πορεία βρήκε διανομή σε κινηματογράφους της Γερμανίας, της Ελβετίας και της Γαλλίας, συγκεντρώνοντας βραβεία και διακρίσεις. Η τελευταία του μεγάλου μήκους με τίτλο Returning to Reims, ένα ντοκιμαντέρ βασισμένο στο ομότιτλο βιβλίο του Didier Eribon, έκανε πρεμιέρα στο Δεκαπενθήμερο των Σκηνοθετών του Φεστιβάλ των Καννών το 2021 και κέρδισε το Βραβείο Σεζάρ για το Καλύτερο Ντοκιμαντέρ το 2023.
