«Η νύχτα λίγο πριν τα δάση» του Bernard-Marie Koltès
Ένας ορμητικός λόγος που γράφτηκε το 1977 και είναι σαν να γράφτηκε για σήμερα και αύριο, για μια πόλη όπου νιώθεις όλο και πιο ξένος, γαι τις φυλλωσιές και τους πυροβολισμούς, για έναν άνθρωπο που τρέχει, τρέχει, τρέχει...
Τι είναι τελικά η «Νύχτα λίγο πριν τα δάση»; Μια εξομολόγηση, ένα όνειρο, ένα παραλήρημα, ένα μουσικό κομμάτι;
Πειραματισμός σε μια σκηνική εκδοχή
Ένας άντρας τρέχει στους δρόμους μιας πόλης. Είναι μια βροχερή νύχτα. Σε κάποια γωνία ενός δρόμου εμφανίζεται κάποιος άλλος. Ο άντρας τρέχει, τον προλαβαίνει, τον σταματά και του μιλά. Δύο αφηγητές σαν ένα σώμα, καταγράφουν και φωτίζουν τη «Νύχτα λίγο πριν τα δάση». Ιχνηλατούν τον κόσμο ενός ανθρώπου που έχει ανάγκη να μιλήσει, με ένα κεφάλι γεμάτο ιστορίες και ιδέες. Πειραματισμός σε μια σκηνική εκδοχή
Δύο «παρτενέρ» που γίνονται διαδοχικά αυτός που πλησιάζει και αυτός που προσεγγίζεται, θα μιλήσουμε για έναν κόσμο γεμάτο ήττες και διεκδικήσεις χαμένες αγάπες και τρελές παρορμήσεις ζωντανές απουσίες και μυστηριώδεις παρουσίες.
Η «Νύχτα λίγο πριν τα δάση» είναι ένα έργο που με συντροφεύει εδώ και χρόνια. Η πρώτη μου γνωριμία με αυτό το ορμητικό ποτάμι λέξεων, αισθήσεων, καταστάσεων ήταν «ηλεκτρική». Ένιωσα ότι στα λόγια αυτού του άντρα που μες τη βροχή μιλάει ακατάπαυστα σε κάποιον προσπαθώντας να τον κρατήσει κοντά του (ή μήπως να ζωντανέψει την απουσία του;) υπάρχουν άπειρες δυνατότητες. Ότι θα μπορούσα να πειραματίζομαι και να επιστρέφω ξανά και ξανά στη «Νύχτα»! Και μάλιστα με μια καινούργια της μετάφραση; ήταν φανερό ότι χρειαζόταν. Η χαρά αυτή, σε συνδυασμό με έναν μικρό χώρο, με παράθυρα στο δρόμο, λίγες θέσεις και πολλή ζεστασιά. ώθησε τον πειραματισμό της σκηνικής του εκδοχής.
Δύο ερμηνευτές, δύο φωνές σε μια κοινή ροή, αφηγούνται τις εμπειρίες, τις σκέψεις και τις εσωτερικές διαδρομές ενός ανθρώπου που περιπλανιέται στο δρόμο μέσα σε ένα κλειστό χώρο. Τους παρακολουθούμε να μπαινοβγαίνουν, να σχετίζονται, να αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, με το κοινό αλλά και με το δημόσιο χώρο. Παρέα με τον Δημήτρη Ροϊδη, ερευνούμε το πεδίο της ηχοσκηνοθεσίας. Κεντρικό μας εργαλείο είναι η μουσικότητα-ρυθμικότητα του λόγου και ένα καταγραφικό ήχου. Ο ήχος και οι λέξεις μεταπλάθονται σε χώρο και συνθέτουν τα τοπία του έργου. Τι είναι τελικά η «Νύχτα λίγο πριν τα δάση»; Μια εξομολόγηση, ένα όνειρο, ένα παραλήρημα, ένα μουσικό κομμάτι;
Γιώργος Σκαρλάτος
Λένε πως οι μεταφράσεις ζουν γύρω στα 30 χρόνια, και φέτος κλείνουν ακριβώς τόσα από τη μετάφραση που σύστησε τον Μπερνάρ-Μαρί Κολτές στο ελληνικό κοινό, αυτή της Μάγιας Λυμπεροπούλου, του «Η νύχτα λίγο πριν τα δάση» (ο δικός της τίτλος διέφερε κατάτι).
Ο Πατρίς Σερώ, πριν γίνει ο σκηνοθέτης των περισσότερων έργων του Κολτές, διαβάζει για πρώτη φορά κείμενό του και εντυπωσιάζεται από τον «εντελώς ανήκουστο τρόπο που χειριζόταν τη γλώσσα». Τη δε «Νύχτα», ομολογεί πώς δεν την καταλαβαίνει καθόλου: η εικοσασέλιδη πρόταση που είναι το έργο του «δημιουργεί πανικό» (κόμματα, παύλες, παρενθέσεις μια μόνο τελεία, καμία άνω τελεία!). Σήμερα πια, το τότε ανοίκειο, μας είναι κοντινό. Ακούμε τη μουσική του, νιώθουμε τον τρόπο του. Ήταν (είναι) η ώρα να μεταφραστεί το έργο από την αρχή.
Αν δεν είχα συναντήσει τον Γιώργο Σκαρλάτο, αν δεν με είχε ενθουσιάσει ο δικός του ενθουσιασμός, δεν θα το είχα τολμήσει. Θα γίνω γλυκανάλατη, αλλά μ' αρέσει να σκέφτομαι ότι ο Κολτές θα μας χαμογελούσε αν άκουγε τις λέξεις μας, αν έβλεπε αυτό που ετοιμάζεται...
Μυρτώ Ράις
Ταυτότητα της παράστασης
Μετάφραση: Μυρτώ Ράις
Σκηνοθεσία-διασκευή: Γιώργος Σκαρλάτος
Σχεδιασμός ήχου: Δημήτρης Ροϊδης
Κίνηση: Θωμαή Ζυμαρίτου Σταυριανού
Ενδυματολογία, εικαστικός: Ζενεβιέβ Αθανασοπούλου
Ερμηνευτές: Δημήτρης Ροϊδης, Γιώργος Σκαρλάτος
Σχεδιασμός Αφίσας-Φώτο-Βίντεο: Γεωργία Αθανασοπούλου
