Μάνος Καρατζογιάννης | 50 χρόνια, μια νύχτα
Μισός αιώνας έχει περάσει από την εξέγερση του Πολυτεχνείου, τον Νοέμβριο του 1973. Στον απόηχο του Μάη του 1968, αρθρώνει δυναμικά λόγο στην Ελλάδα της Δικτατορίας το φοιτητικό κίνημα. Η διαμαρτυρία των νέων αλλά και μέρους της ελληνικής κοινωνίας που στάθηκε δίπλα τους ξέσπασε ως φυσική και αυθόρμητη ανάγκη αντίδρασης στον αυταρχισμό και κλιμακώθηκε σε τρεις ανεπανάληπτες μέρες διεκδίκησης και ιδεολογικών ζυμώσεων, αλλά κυρίως ομοψυχίας. Τι σημαίνει για μας σήμερα αυτό το συλλογικό βίωμα αλληλεγγύης και αυταπάρνησης;
Με αφορμή την πρόσφατη επέτειο, η παράσταση 50 χρόνια, μια νύχτα επιχειρεί μια σύγχρονη ανάγνωση της οριακής αυτής στιγμής από τη σκοπιά του θεάτρου. Ο παλλόμενος λόγος αληθινών πρωταγωνιστών ζωντανεύει μέσα από αυθεντικές μαρτυρίες φοιτητών, μαθητών αλλά και απλών πολιτών ‒ άλλες δημοσιευμένες, άλλες συλλεγμένες στο πλαίσιο της δραματουργικής έρευνας· πολιτών που πήραν μέρος, ηθελημένα ή άθελά τους, στο δράμα της Ιστορίας ο καθένας από τη δική του θέση.
Ενώνοντας παλαιότερες και νεότερες γενιές ηθοποιών, η παράσταση συνθέτει το παζλ αυτού του «ρευστού, βίαιου και χωρίς συγκεκριμένο περίγραμμα» γεγονότος –όπως χαρακτηρίζει τις εξεγέρσεις η Αμερικανίδα ιστορικός Janet Lugo–, σε μια συλλογική αφήγηση που γίνεται πρώτη ύλη για ένα πολύτιμο μάθημα θεάτρου και οδηγός στην αναζήτηση του νοήματος της Δημοκρατίας.
Τη σκηνοθεσία υπογράφει ο Μάνος Καρατζογιάννης. Έχοντας στο ενεργητικό του σειρά παραστάσεων που αφορούν την ιστορική μνήμη (Για την Ελένη, Ξένες Πόρτες, Μάρτυρες των Αθηνών, Φύλακας μιας Επανάστασης, Passport) καθώς και την ταινία Μελίνα Στοπ Καρέ – Αναζητώντας τη σύγχρονη ελληνικότητα, ο σκηνοθέτης συνεργάζεται ξανά στη δραματουργία με τη Δήμητρα Κονδυλάκη με την οποία συν-επιμελήθηκαν το 2018 την αναδρομική έκθεση - σκηνική εγκατάσταση Δωμάτια Μνήμης στο Φεστιβάλ Αθηνών για τη Λούλα Αναγνωστάκη.
Στην παράσταση ακούγονται αποσπάσματα από μαρτυρίες του Γιώργου Αλεξάτου, του Κώστα Βοσταντζόγλου, της Αγγελικής Ξύδη (Όλη νύχτα εδώ του Ιάσονα Χανδρινού Εκδόσεις Καστανιώτη, 2020), της Θεοδώρας Φάμελλου, χήρας του Βασίλη Φάμελλου (Ιερώνυμου Λύκαρη, επιμ., Πολυτεχνείο 1973 – Το αίμα το αδικαίωτο ποτέ δεν ησυχάζει, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2023), της Ανθής Μυρογιάννη (Μηχανή του Χρόνου), του Α. Σκευοφύλακα (συνέντευξη στον Κώστα Χατζίδη, Το Βήμα, 2008), καθώς και του Παναγιώτη Μαυρομάτη και της Υβόννης Μαλτέζου (συνεντεύξεις στον Μάνο Καρατζογιάννη και στη Δήμητρα Κονδυλάκη στο πλαίσιο της έρευνας για την πραγματοποίηση της παράστασης).
Πηγές της δραματουργικής σύνθεσης:
Χρήστος Βασιλόπουλος, «Οι νεκροί του Πολυτεχνείου και οι ελεύθεροι σκοπευτές της Χούντας», εκπομπή Μηχανή του Χρόνου, 2017, Αρχείο ΕΡΤ.
Θουκυδίδης, Ιστορίαι, Β΄ 35-46, «Περικλέους Επιτάφιος Λόγος» (μτφ. Δήμητρα Κονδυλάκη).
Λεωνίδας Καλλιβρετάκης, Το Πολυτεχνείο έξω από το Πολυτεχνείο, Εκδόσεις Θεμέλιο, 2023.
Ιάκωβος Καμπανέλλης, «Το μεγάλο μας τσίρκο», Θέατρο, τόμ. Η΄, Εκδόσεις Κέδρος, 2010.
Κωστής Κορνέτης, Τα παιδιά της Δικτατορίας, Εκδόσεις Πόλις, 2015.
Ιερώνυμος Λύκαρης (επιμέλεια - εισαγωγικά κείμενα). Πολυτεχνείο 1973. Το αίμα το αδικαίωτο ποτέ δεν ησυχάζει, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2023.
Λάκης Παπαστάθης, «Ελεύθερο θέατρο 1973 – 1978», Εκπομπή Παρασκήνιο, Αρχείο της ΕΡΤ
Λάκης Παπαστάθης, Το καλοκαίρι θα παίξει την Κλυταιμνήστρα, Εκδόσεις Πόλις, 2011.
Γιάννης Ρίτσος, Επιτάφιος, Εκδόσεις Κέδρος, 1956 (β΄ έκδ.).
Σοφοκλής, Αντιγόνη, μτφ. Νίκος Παναγιωτόπουλος, Η νέα σκηνή, 1992.
Ιάσωνας Χανδρινός, Όλη νύχτα εδώ, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2020.
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ:
Σκηνοθεσία Μάνος Καρατζογιάννης
Δραματουργία Δήμητρα Κονδυλάκη - Μάνος Καρατζογιάννης
Μουσική Τηλέμαχος Μούσας
Κίνηση Ζωή Χατζηαντωνίου
Σκηνικό Λουκία Μάρθα
Κοστούμια Βασιλική Σύρμα
Φωτισμοί Άγγελος Παπαδόπουλος
Βίντεο Αρτ Goran Gagic
Βοηθός σκηνοθέτη Ντίνα Ντεμπέμπε
Ιστορικός σύμβουλος Κωστής Κορνέτης
Παίζουν: Γιώργος Βουρδαμής, Μαρία Ζορμπά, Υβόννη Μαλτέζου, Ιφιγένεια Καραμήτρου, Γιάννης Νταλιάνης, Καλλιόπη Παναγιωτίδου, Γιώργος Νούσης, Στρατής Χατζησταματίου
Ευχαριστούμε από καρδιάς τον Πάνο Μαυρομάτη και την Υβόννη Μαλτέζου.
Συμμετέχουν σπουδαστές του Γ΄ Έτους της Δραματικής Σχολής του Θεάτρου Τέχνης "Κάρολος Κουν"
Μάριος Αλεξανδρής
Μάριος Βερτζίνης
Νατάσα Βλυσίδου
Αναστασία Γαλερού
Αναστασία Γαλερού-Βλάσση
Χριστιάννα Γκίνογλου
Γιάννης Εσκιντζόγλου
Γιάννης Ζερβός
Πάνος Θεοδωρακόπουλος
Νεφέλη-Βασιλική Καρατσώλη
Μαριάνθη Κοσκινά
Μάρθα Ορφανάκη
Κέλλυ Σαραβάνου
Ευχαριστούμε για την πολύτιμη βοήθειά τους, τους: Νάντα Αμπντράμπο, Δημήτρη Κοντογιώργη, Ηριάννα Λειβαδίτη, Νίνα Πάνου, Δάφνη Παπαθυμιοπούλου
Ευχαριστούμε θερμά τις Εκδόσεις Καστανιώτη και τις Εκδόσεις Πόλις.
Ιδιαίτερες ευχαριστίες
στον Χρήστο Βασιλόπουλο
στην Άννα Βαγενά
στην Λιλή Ελευθερίου
στην Κατερίνα Καμπανέλλη
στην Μυρσίνη Λοϊζου
στην Ρίτα Λυτού
στην Έρη Ρίτσου
στον Διονύση Σαββόπουλο
