ΑΝΑΒΟΛΗ | «Μεταμόρφωση» του Φραντς Κάφκα | Σκην.: Τάσος Σαγρής
ΑΝΑΒΟΛΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ
Ένα από τα λογοτεχνικά αριστουργήματα του 20ού αιώνα, η Μεταμόρφωση του Φραντς Κάφκα, μετά τη μεγάλη επιτυχία που σημείωσε την περασμένη σεζόν σε σκηνοθεσία Τάσου Σαγρή, φιλοξενείται φέτος στο θέατρο Πόρτα, απ’ το Σάββατο 31 Οκτωβρίου.
Ένα πρωινό, ένας υπάλληλος μετά από δέκα χρόνια συνεχούς επανάληψης του ίδιου, σταθερού, καθημερινού προγράμματος, ξαφνικά, αδυνατεί να σηκωθεί από το κρεβάτι του και να επαναλάβει τις ίδιες παγιωμένες κινήσεις. Ο κόσμος γύρω του γίνεται εχθρικός και ο ίδιος γίνεται εχθρός του κόσμου, ένα παράσιτο. Ο Πατέρας και η Μάνα, η Αδελφή, ο Προϊστάμενος, όλοι όσοι μέχρι εκείνη τη στιγμή τον είχαν ως πρότυπο, ξαφνικά γίνονται εχθροί· και αυτός, αδυνατώντας να ανταπεξέλθει στη ρουτίνα και τους ρόλους που όλοι του έχουν επιβάλλει, γίνεται εχθρός τους. Η εναντίωση όμως αυτή δεν εκδηλώνεται με επαναστατικά μανιφέστα και φανταχτερές δηλώσεις, όπως αντίστοιχα οι διαταγές μένουν πάντα κρυφές, αδιόρατες και εσωτερικευμένες.
Ο Κάφκα δημιουργεί στη Μεταμόρφωση ένα πεδίο παθητικής αντίστασης. Η ίδια η απραξία διαλύει ό,τι έχει απομείνει όρθιο σε ένα σαθρό πεδίο επίφασης και προσποιητής κανονικότητας. Και αυτό δεν το πράττει από τη σκοπιά του στρατευμένου καλλιτέχνη, που έχει έτοιμες απαντήσεις για κάθε πρόβλημα. Το κάνει από τη σκοπιά του ανθρώπου που δυσφορεί και εξοργίζεται με τη ζωή έτσι όπως αυτή του επιβλήθηκε. Μας φέρνει αντιμέτωπους με ένα κοινωνικό πεδίο, όπου όσοι συνεχίζουν να ονειρεύονται μια διαφορετική ζωή καταρρέουν, ανατινάζοντας με την αρνητική δύναμη της ακινησίας και της απραξίας τους τα θεμέλια της ίδιας της καθημερινότητας. Ο κώδικας της υπακοής διαλύεται από αυτούς που αδυνατούν πλέον να υπακούσουν στις επιβεβλημένες και προγραμματισμένες συμπεριφορές, αυτούς που πλέον δεν μπορούν να συνεχίσουν να κάνουν όσα όλοι «πρέπει» να κάνουμε.
Ο Φραντς Κάφκα αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα αινίγματα του 20ού αιώνα. Κλεισμένος στον εαυτό του μελέτησε όλους τους πιθανούς εαυτούς, αποκομμένος από τον κόσμο, κατανόησε τον κόσμο πιο βαθιά από τους συγγραφείς της εποχής του, κρυμμένος από τα μάτια των ανθρώπων κοίταξε όλους τους ανθρώπους στα μάτια. Ο Κάφκα παρατηρητής της κατάρρευσης, σεναριογράφος για σιωπές και νευρώσεις, εχθρός του ολοκληρωτικού πνεύματος, φωτογράφος ενός ψυχορραγήματος, ανατόμος της εξουσίας, στέκεται από την πλευρά των απόκληρων αυτού του κόσμου, αυτών που τους στερήθηκε το παρόν και το μόνο που τους απομένει είναι η νοσταλγία του παρελθόντος και η ελπίδα που κρύβεται σε ένα μακρινό μέλλον. Ο μόνος τρόπος να απελευθερωθούμε είναι να μεταμορφωθούμε. Ο Κάφκα αρνείται να παραδοθεί, τολμά να κοιτάξει το παρόν σαν μια παγίδα και να μας αποδείξει πως ό,τι μοιάζει καθαρό και υγιές στον κόσμο μας είναι άρρωστο και βρώμικο και οι λύσεις που μας δόθηκαν για τα προβλήματά μας είναι ένα δίχτυ, μια αόρατη φυλακή που περιπλέκεται γύρω μας. Η ίδια η ζωή, που παρασιτεί εναντίον μας, μετατρέπει όλους αυτούς που προσπαθούν να αντισταθούν και να θεραπεύσουν τις πληγές σε πληγωμένα παράσιτα αυτού του κόσμου, αρνητές της κυρίαρχης τάξης, καταστροφείς της κανονικότητας, τερατικές κακοφωνίες. Ο Κάφκα μας καλεί να χτίσουμε ξανά τον κόσμο που καταρρέει μέσα μας. Για να ξεκινήσουμε όμως αυτό το έργο, πρέπει πρώτα να μεταμορφωθούμε.
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ:
Μετάφραση, Σκηνοθεσία: Τάσος Σαγρής
Φωτισμοί: Γιώργος Παπανδρικόπουλος
Video art: Άλκηστις Καφετζή, Kipseli Film Coop, Void Optical Art Laboratory, Μίλτος Αρβανιτάκης
Κατασκευή Μάσκας: Κοραλία Κρικελλή
Φωτογραφίες: Γιώργος Νικολαΐδης, Κώστας Τσιρώνης, Τάκης Βεκόπουλος
Παραγωγή: +ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ [Πειραματικών Τεχνών] - http://theinstitute.info
Παίζουν: Σίσσυ Δουτσίου, Στέβη Φόρτωμα, Μάνος Τσίζεκ, Λουκία Ανάγνου, Θωμάς Χαβιανίδης
Μουσική: Whodoes + Radiohead, Arvo Part, Einsturzende Neubauten, Jani Christou, Godspeed You Black Emperor, Max Richter
