Μυρτώ Σταμπούλου | The Gruen Effect
To 1938, o εβραϊκής καταγωγής αρχιτέκτονας Victor Gruen, σοσιαλιστής ιδιοκτήτης πολιτικού καμπαρέ στην Βιέννη, φτάνει στη Νέα Υόρκη κυνηγημένος από τον ναζισμό. Συνδυάζοντας την αρχιτεκτονική και την εμπειρία του από τον κόσμο του θεάματος ξεκινά να σχεδιάζει βιτρίνες καταστημάτων. Χρησιμοποιεί τον χώρο, το φως και τον ήχο τόσο θελκτικά που δελεάζονται να ψωνίσουν ακόμα και οι περαστικοί. Λίγα χρόνια αργότερα, είναι ο άνθρωπος που εισάγει την ιδέα του εμπορικού κέντρου.
Το Φαινόμενο Γκρούεν αναφέρεται στη στιγμή που κανείς αποπροσανατολίζεται μέσα στην εξιδανικευμένη πραγματικότητα ενός εμπορικού χώρου, ξεχνά την αρχική του πρόθεση και ψωνίζει παρορμητικά. Σ' ένα ελεγχόμενο περιβάλλον, χωρίς παράθυρα και ρολόγια, χάνει κανείς την αίσθηση του χρόνου και, μέσω της χειραγώγησης της φαντασίας του, συνδέει συνειρμικά οτιδήποτε δει με ό,τι στ' αλήθεια επιθυμεί. Το Gruen effect είναι η αιχμαλώτιση της προσοχής και η χειραγώγηση της επιθυμίας προς όφελος του κέρδους.
Μετά από χρόνια έρευνας πάνω στα εμπορικά κέντρα και την ιδιωτικοποίηση του δημόσιου χώρου, την εικονική παρουσία, το sci-fi και την έμφυλη διάσταση της τεχνητής νοημοσύνης, η Μυρτώ Σταμπούλου ασκεί μια παρόμοια επίδραση στην προσοχή μας: Αιχμαλωτίζει τον θεατή με μεγεθυμένες φανταστικές πραγματικότητες στις οποίες κανείς εμβυθίζεται και από κει οδηγείται σε νέες διερωτήσεις.
Στην έκθεση, η Μυρτώ Σταμπούλου παρουσιάζει κυρίως ασπρόμαυρα σχέδια μεγάλων διαστάσεων, όπου συνυπάρχουν διαφορετικές εικόνες. Ένα αδαμαντωρυχείο, μια έρημος, σκηνές από ταινίες πορνό, ρομπότ, ζόμπι, ο ίδιος ο Γκρούεν, μια βραβευμένη μπόντιμπίλντερ, φρούτα, λουλούδια, οι εξορύξεις στις Σκουριές Χαλκιδικής, τυφλές οθόνες και άλλα, συναντιούνται σε συνθέσεις σχεδόν υπνωτιστικής ομορφιάς. Αυτά τα κολάζ σκέψεων, που σχεδιάζονται εκ νέου ως ενιαίες πραγματικότητες, δημιουργούν πεδία έντασης.
Πρόκειται για αντιπαραβολές που όμως μοιάζουν οργανικές, για αλλεπάλληλα δίπτυχα που μας εμφανίζονται ήδη χωνεμένα από το βλέμμα της Σταμπούλου ως ενιαία, ηλεκτρισμένα εσωτερικά τοπία, ιδέες ή αισθήσεις. Όπως η λέξη Στοργή συνδυάστηκε με την Οργή από το νέο φεμινιστικό-κουήρ κίνημα των Αθηνών στα χρόνια της κρίσης, φτιάχνοντας την στΟΡΓΗ που δεν είναι μόνο λεκτικό παιχνίδι αλλά και έννοια, έτσι και οι αντιπαραβολές εικόνων της Σταμπούλου περνούν από την αισθητική μας αντίληψη και γεννούν συλλογισμό κάπου ακόμα βαθύτερα.
(Ευγενία Τζιρτζιλάκη από τις Libby Sacer Daughters)
