Νύχτα ιδεών: Νύχτα της ευτυχίας!
Η 6η Νύχτα των Ιδεών έχει θέμα την «Ευτυχία» και θα διοργανωθεί στις 17 Μαΐου 2019 σε συνεργασία με την Πρεσβεία του Βελγίου και με την υποστήριξη του Institut français του Παρισιού, της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής και του Athens Culture Net.
Σ’ αυτή τη Νύχτα 2019 συμμετέχουν το περιοδικό Mouvement, η ομάδα Γκαβαγκάι, το φεστιβάλ Longueur d’ondes και το πρόγραμμα El Sistema Greece.
Η ευτυχία δεν είναι ένα γεγονός, είναι μια κατάσταση: για να υπάρχει, πρέπει να παρατείνεται στον χρόνο. Πώς να σκεφτούμε αυτή την έννοια το 2019, όταν το ίδιο το μέλλον της Γης και του ανθρώπινου είδους απειλούνται από τη μαζική εξαφάνιση πολλών ειδών και την κλιματική αλλαγή; Όταν οι επαναλαμβανόμενες κρίσεις κάνουν επισφαλή τη σχέση μας με τον κόσμο; Όταν o χρόνος νοείται από τον νεοφιλελευθερισμό ως μια διαρκής ξέφρενη κούρσα προς το καινούργιο και την ένταση;
Στον απόηχο της Νύχτας της Βραδύτητας που διοργανώθηκε πέρυσι, η φετινή Νύχτα των Ιδεών μας προσκαλεί να ανοίξουμε νέους ορίζοντες σ’ αυτή την έννοια της ευτυχίας, που είναι πανταχού παρούσα στις κοινωνικές προσταγές, αλλά υπονομεύεται από τις πρόσφατες κοινωνικές, πολιτικές και οικολογικές αναταράξεις.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
AUDITORIUM THEO ANGELOPOULOS
18.30: Εναρκτήρια συναυλία με τη Χορωδία των Νέων της El Sistema Grèce
Πιάνο: Στέλλα Λέσση
Διεύθυνση Χορωδίας: Αντιγόνη Κερετζή
Φωνητικό Σύνολο: Κωνσταντίνα Βρεττού, Εύα Δασκαλάκη, Ζωή Αγγελική Καβούρα, Κώστας Κάλλιας, Βασιλική Λαδά, Αθηνά Μυριδάκη, Ειρήνη Οικονόμου, Πολυτίμη Παπαδοπούλου, Βασιλεία Παπαρήγα, Μαίρη Πέγκα, Ελεονώρα Πλοσιχίνα, Ιάκωβος Σερασκέρης
Η 15μελής Χορωδία Νέων του El Sistema Greece σχηματίστηκε το 2016 υπό τη διεύθυνση της τραγουδίστριας και διευθύντριας χορωδιών Αντιγόνης Κερετζή. Έκτοτε και μέχρι σήμερα έχει εμφανιστεί σε συναυλίες στο Ηρώδειο, στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος και στις δομές του El Sistema Greece, συνοδεύοντας τους μικρούς μαθητές του El Sistema Greece αλλά και ως αυτόνομη χορωδία, με σύγχρονο και κλασικό ρεπερτόριο.
20.00: Εναρκτήριες ομιλίες
Γιώργος Αραμπατζής, φιλόσοφος : Όλβος (félicité) και Μακαριότης (béatitude). Δυο προεκτάσεις της ελληνικής ευδαιμονίας (bonheur)
Η ελληνική ευτυχία εκφράζεται συχνότατα, από την αρχαιότητα, με τον όρο «ευδαιμονία» που εμπεριέχει τη λέξη «δαίμων» και, έτσι, εκφεύγει του απλού, φυσικού υποστρώματος των αισθημάτων ευζωίας. Αν, όμως, η ελληνική ευτυχία συνδέεται παραδοσιακά με το απροσδιόριστο, δυο εκδοχές της που αποδίδονται με τους όρους «όλβος» και «μακαριότης» μας κατευθύνουν προς μια διπλή κατεύθυνση: αυτής της υλικής πλήρωσης των όντων και εκείνον της υπερβατικής ένωσης με την ίδια την πηγή της ευτυχίας. Η ανακοίνωση θα διατρέξει τη σημασία και την αλληλεπίδραση των όρων, στοχεύοντας σε μια γενική και επίκαιρη περιγραφή της ευτυχίας υπό την προοπτική των σχέσεων απροσδιοριστίας, πληρότητας και υπερβατικής ένωσης.
Michaël de Saint-Chéron, φιλόσοφος των θρησκειών : Πώς να μιλήσουμε για την ευτυχία;
Η ευτυχία είναι ταυτόχρονα μια τύχη και μια ψυχική κατάσταση, όπως ορίζεται σε πολλά από τα κοινά λεξικά. Στην πρώτη περίπτωση, συνδέεται με την ευκαιρία, στη δεύτερη, συνδέεται με την εσωτερική ζωή του καθενός. Αν υπάρχει τύχη, υπάρχει συμπερασματικά η αναπόφευκτη σχέση με την κακοτυχία, με την αδικία του πεπρωμένου. Στη δεύτερη περίπτωση, η ευτυχία ως ψυχική κατάσταση είναι η υψηλότερη μορφή. Έτσι πώς γίνεται να συγχέονται ευτυχία και γαλήνη;
21.00: Λογομαχία : Η ευτυχία σε περίοδο κρίσης
Τη λογομαχία συντονίζει η Aïnhoa Jean-Calmettes
«Πρέπει να αντιληφθούμε τη μακρά και σκοτεινή νύχτα του τέλους της ιστορίας ως μια τεράστια ευκαιρία» γράφει ο Mark Fisher στην κατακλείδα του βιβλίου του Le Réalisme capitaliste. Και ετυμολογικά να το δούμε, η καταστροφή δεν συνιστά ένα δράμα αλλά μια ανατροπή. Η κρίση λοιπόν, είτε είναι οικονομική είτε κοινωνική, ανθρωπιστική ή προσωπική, μπορεί πλέον να μη νοείται ως ένα τέλος αλλά ως η αρχή μιας ανατροπής.
Συμμετέχουν:
Michaël de Saint-Chéron, φιλόσοφος των θρησκειών και συγγραφέας
Lisette Lombé, καλλιτέχνις και συγγραφέας του βιβλίου La Μagie du burn-out
Φωτεινή Τσαλίκογλου, ψυχολόγος και συγγραφέας πολλών μυθιστορημάτων
22.00: Λογομαχία : Οπλίζοντας ξανά τη φαντασία για την ευτυχία
Τη λογομαχία συντονίζει η Aïnhoa Jean-Calmettes
«Εναλλακτικές δεν υπάρχουν». Η φράση της Margaret Thatcher έχει φωλιάσει για τα καλά στον τρόπο με τον οποίο αναπαριστούμε τον κόσμο. Στο πλαίσιο μιας καπιταλιστικής κοινωνίας, που δεν προσφέρεται πλέον ως επιλογή αλλά ως δεδομένο, όλοι μας θα είχαμε την ατομική ευθύνη να βρούμε την ευτυχία μας. Μόνο που παντού στον κόσμο επινοούνται και δοκιμάζονται άλλες μορφές ζωής. Αυτές θα πρέπει αρχικά να τις ονειρευτούμε και να τις φανταστούμε. Επομένως, αφού μπορεί να ανοίξει νέους ορίζοντες, η μυθοπλασία παρουσιάζεται ως ένα εξαιρετικό πολιτικό όπλο.
Συμμετέχουν:
Γιώργος Αραμπατζής, φιλόσοφος
Emmanuel Puisais-Jauvin, φιλόσοφος
23.30 - 01.00 : To δικαστήριο των μελλοντικών γενεών
Πρέπει να εγκαταλείψουμε την πόλη για να βρούμε την ευτυχία;
Η κατανόηση όλων των διακυβευμάτων μιας ευρείας προβληματικής για το μέλλον: αυτό είναι το στοίχημα του Δικαστηρίου των Μελλοντικών Γενεών, που υιοθετεί τους κώδικες της διάλεξης στήνοντας τη σκηνογραφία μιας δίκης. Μια πρωτότυπη και «μετατοπισμένη» μορφή συζήτησης για ένα μελλοντικό διακύβευμα στο όνομα των επερχόμενων γενεών.
Για τη φετινή Νύχτα τo Δικαστήριο έχει συγκαλέσει έναν εισαγγελέα, μάρτυρες και έναν συνήγορο για να αποσαφηνίσουν το εξής ερώτημα: «Πρέπει να εγκαταλείψουμε την πόλη για να βρούμε την ευτυχία;» Για να πείσουν τους ενόρκους που είναι επιφορτισμένοι να εκδώσουν μια ετυμηγορία στο όνομα των μελλοντικών γενεών, έχουν κληθεί να καταθέσουν ως μάρτυρες εμπειρογνώμονες του ερωτήματος αλλά και απλοί πολίτες.
Βασισμένο σε μια σύλληψη του www.usbeketrica.com, με την υποστήριξη του Institut français του Παρισιού.
Σκηνοθεσία: Esther André Gonzalez
Συντονισμός: Γκαβαγκάι
Συμμετέχουν:
Δάνης Κουμασίδης, συγγραφέας και δρ. φιλοσοφίας, ειδικός στις σχέσεις λογοτεχνίας και φιλοσοφίας και στη θεώρηση της πόλης/χώρου κατά τον Foucault
Βάλια Στεργιώτη, συντονίστρια εκπαιδεύσεων του Interpret Europe – the European Association for Heritage Interpretation
Φοίβος Τσαραβόπουλος, συνιδρυτής της ομάδας Μονοπάτια της Ελλάδας (Paths of Greece)
ΓΗΠΕΔΟ ΤΕΝΙΣ
19.00 - 20.00 : Συζήτηση με έναν φιλόσοφο: Τι γνωρίζουμε για την ευτυχία;
Στο πλαίσιο της φετινής Νύχτας ιδεών με θέμα την Ευτυχία, η ομάδα φιλοσοφίας Gavagai φέρνει κοντά νέους ερευνητές, καλλιτέχνες και καταξιωμένους στοχαστές με το ευρύτερο κοινό της Νύχτας, σε μια ενδιαφέρουσα διάδραση. Στο χώρο του Γηπέδου Tennis της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής θα συγκροτηθούν κύκλοι συζητήσεων στους οποίους οι καλεσμένοι του Gavagai και το κοινό θα συζητήσουν είτε tête-à-tête είτε ομαδικά, σε μια προσπάθεια αποκωδικοποίησης και κατανόησης της ευτυχίας. Τι ξέρουμε για την ευτυχία; Μπορούμε να την αποκτήσουμε; Έπειτα από μισή ώρα θα ξεκινήσει νέος κύκλος συζητήσεων με άλλους συμμετέχοντες.
Για την ενεργή συμμετοχή στους κύκλους συζητήσεων, ζητείται προεγγραφή, ενώ θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας.
ΤΑΡΑΤΣΑ
19.00 - 20.00 : Το κλειδί της ευτυχίας
Μια περφόρμανς του Jean-Philippe Rossignol και της Μάρως Μιχαλακάκου
Πώς έχουν τα πράγματα για το κλειδί της ευτυχίας; Θέλουμε να εξερευνήσουμε μαζί με το κοινό αυτή την έκφραση που κάνει την ευτυχία «σουσάμι», ένα αντικείμενο ικανό να ανοίξει μια μαγική πόρτα. Ποιο είναι αυτό το κλειδί και τι υπάρχει πίσω από την πόρτα; Προσκαλούμε τους θεατές σε μια περφόρμανς όπου η τροφή θα ξαναβρεί τον προορισμό της, να τη μοιράζονται οι άνθρωποι. Γιατί για να αγγίξεις την ευτυχία, πρέπει να τη γευτείς! Είναι ένα στοιχείο αρμονίας ανάμεσα στην ψυχή και το σώμα, αλλά και ένας τρόπος να αρθούν εμπόδια.
Στη διάρκεια της παράστασης θα παρουσιάσουμε κείμενα, εικόνες και ήχους για να διευρύνουμε τις αντιλήψεις μας και να διανθίσουμε το συμπόσιο.
Για τη συμμετοχή απαιτείται προεγγραφή.
ΚΑΦΕ ΠΑΡΙΣΙ-ΑΘΗΝΑ
21.00 έως 23.00 : Δημιουργία ραδιοφωνικής εκπομπής
Η ευτυχία, ήχοι άνω-κάτω
Μερικά μικρόφωνα, ένα τραπέζι στο καφέ του γαλλικού Ινστιτούτου. Ηχητικές ενότητες, ασκήσεις ύφους και οι καλεσμένοι που παίρνουν τον λόγο. Περαστικοί, παρεμβάσεις, μουσική και – ποιος ξέρει – απρόοπτα. Παρακάμψεις που δίνουν στην ευτυχία ένα ηχείο που δεν μοιάζει με κανένα άλλο: ένα εφευρετικό και εκλεκτικό ραδιόφωνο που διαρκεί όσο μια ξεχωριστή βραδιά. Δίνοντας ελεύθερο βήμα στο φεστιβάλ ραδιοφώνου και ακρόασης Longueur d’ondes για τρεις ολόκληρες ώρες, το Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος στοιχηματίζει ότι η ευτυχία θα ξεδιπλωθεί ελεύθερα, ακολουθώντας ένα ηχητικό και αφηγηματικό πλέγμα που θα βασίζεται τόσο στον αυτοσχεδιασμό όπου μπερδεύονται διαφορετικά είδη (συνέντευξη, ανάγνωση, τραγούδι…) όσο και σε μια μορφή έξαψης που δημιουργεί το ζωντανό ραδιόφωνο. Στο πρόσταγμα μιας ηχητικής Βαβέλ που θα μπλέκει χαρωπά την τέχνη και τον τρόπο έκφρασης αυτού που ήταν, είναι, θα ήταν ή θα είναι η ευτυχία: η Irène Omélianenko, μια σημαντική δημιουργός ντοκιμαντέρ του France Culture που αγαπά τις πρωτότυπες ραδιοφωνικές παραλλαγές, και ο Γιώργος Αρχιμανδρίτης, συγγραφέας και δημιουργός ντοκιμαντέρ τέχνης και πολιτισμού στην κρατική γαλλική ραδιοφωνία.
Σε σκηνοθεσία της Emily Vallat, την εκπομπή θα συντονίζει η Anne-Claire Lainé.
Με τη συμμετοχή του Eric Cénat, σκηνοθέτη και ηθοποιού, που θα διαβάσει κομμάτια της γαλλικής κλασσικής λογοτεχνίας σε σχέση με το θέμα της Ευτυχίας.
Το φεστιβάλ ραδιοφώνου και ακρόασης Longueur d’ondes (στη Βρέστη) είναι μια μοναδική στο είδος της διοργάνωση που για μερικές μέρες κάθε χειμώνα προσπαθεί να ακουστεί το ραδιόφωνο διαφορετικά. Συνεδρίες ακρόασης, συναντήσεις, ηχητικά πειράματα, ραδιοσκηνοθεσίες μας προτείνουν να εξερευνήσουμε ένα εφευρετικό, εκλεκτικό και ελκυστικό ηχητικό περιβάλλον.
ΑΥΛΗ
23.00: Συναυλία «Τίποτα πιο τίμιο από την ευτυχία, έλα!»
Ντουέτο Danai & Io: μια φωνή και ένα ακορντεόν αφηγούνται
Ποια είναι η στάση μας απέναντι στην ευτυχία; Σε τούτη τη νύχτα του Μάϊου, κάτω από έναν ουρανό γεμάτο αστέρια, θα σας διηγηθούμε ιστορίες όπου η ευτυχία είναι εφικτή η και εύκολη, ή αντίθετα δυσπρόσιτη, αδύνατη ή και απλησίαστη. Ελάτε να «μηρυκάσουμε» περί ευτυχίας κατά τη διάρκεια μιας παράστασης που αναμειγνύει ακορντεόν και φωνή, αντλώντας κυρίως έμπνευση από το ρεπερτόριο δύο διαχρονικών ποιητών, του Georges Brassens και του Jacques Brel.
