Olivier Saillard-Tilda Swinton | Ενσαρκώνοντας τον Παζολίνι
Η βραβευμένη με Όσκαρ Tilda Swinton και ο ιστορικός μόδας Olivier Saillard για πρώτη φορά στη Στέγη, με μια τελετουργική περφόρμανς, με πρωταγωνιστές τα κοστούμια από τις εμβληματικές ταινίες του Παζολίνι από τις «Χίλιες και μία νύχτες» ώς το «Σαλό, 120 μέρες στα Σόδομα».
"Lacrimae rerum" («[υπάρχουν] δάκρυα για τα πράγματα»): τη σημασία αυτού του λατινικού ρητού έρχεται να μας θυμίσει η ιδιαίτερη παράσταση-σύγχρονη ιεροτελεστεία Embodying Pasolini που έρχεται στη Στέγη του Ίδρύματος Ωνάση από τις 11 έως 16 Δεκεμβρίου. Γιατί τα κοστούμια και τα αντικείμενα των ταινιών του αξέχαστου Πιερ Πάολο Παζολίνι, έτσι αντισυμβατικά όπως ανακαλύπτονται και αποκαλύπτονται μπροστά μας, είναι ικάνα να φέρουν δάκρυα στα μάτια.
Τελετουργικό ντεφιλέ και, μαζί, ένας απόλυτος ιδιοσυγκρασιακός φόρος τιμής στον μεγάλο αντικομφορμιστή κινηματογραφιστή, ποιητή και ακτιβιστή Πιερ Πάολο Παζολίνι που δολοφονήθηκε βάναυσα στα 53 του χρόνια, το 1975, είναι η πρωτότυπη παράσταση-ζωντανή εγκατάσταση που εμπνέυστηκαν ο επιμελητής μόδας Olivier Saillard και η Βρετανίδα οσκαρική ηθοποιός Tilda Swinton, σταθεροί καλλιτεχνικοί συνεργάτες εδώ και χρόνια. Η υψηλή μόδα συναντά την υψηλή τέχνη έχοντας ως καμβά το ανδρόγυνο σώμα της Τίλντα Σουίντον, που πάνω του παρελαύνει και εγγράφεται ως γεγονός μια συλλογή με περισσότερα από τριάντα κοστούμια και αντικείμενα που σχεδίαζε τις δεκαετίες του 1960 και του 1970 ο Danilo Donati και ετοίμαζε το ατελιέ Farani για τις ταινίες του Ιταλού σκηνοθέτη.
Κοστούμια και αντικείμενα που είναι από μόνα τους έργα τέχνης από το βιβλικό, εμπνευσμένο από τα καφτάνια των Βεδουίνων και βαμμένο σμαραγδί-σαν από πίνακα του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου-κοστούμι του Ηρώδη στο «Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο» του 1964 έως το χειροποίητο απ' άκρη σ΄άκρη και διακοσμημένο με φτερά και όστρακα κοστούμι και στέμμα που φορούσε ως Ιοκάστη η Silvana Mangano στον «Οιδίποδα Τύραννο» του 1967 και από εκεί στα ρούχα και τα αντικείμενα του εξωτικού «Χίλιες και μία νύχτες» (1974) και του σαρωτικού «Σαλό, 120 μέρες στα Σόδομα» (1975).
Μόνο που εδώ η ίδια η Σουίντον, σαν μια σιωπηλή κούκλα βιτρίνας, φορά ένα τα κοστούμια, για να τα δουν όλοι. Αιχμαλωτισμένη στο ύφασμα, δεν ερμηνεύει τους ρόλους των ηθοποιών εκείνων που τα πρωτοφόρεσαν. Αντιθέτως, ο ρόλος της είναι ακριβώς η απουσία ρόλου, αναδεικνύοντας ένα ορφανό πλέον κοστούμι, αποκομμμένο από το σώμα, από τους ηθοποιούς, από τις ταινίες. Ικανό να συγκινήσει, έτσι όπως εμφανίζεται απαστράπτον μέσα στην ιερατική μοναξιά του.
Συντελεστές
Δημιουργία & ερμηνεία: Olivier Saillard & Tilda Swinton
Καλλιτεχνική συνεργασία: Gael Mamine
Βοηθός: Ναυσικά Κεκέ
Κοστούμια: Danilo Donati & Ateliers Farani, υπό τη διεύθυνση του Luigi Picollo
Ξύλινες κατασκευές: Laboratorio Pieroni, υπό τη διεύθυνση του Massimo Pieroni
Διευθυντής Παραγωγής: Aymar Crosnier
Παραγωγή: Studio Olivier Saillard
Συμπαραγωγή: Zetema Progetto Cultura (Ρώμη) και Alzienda Speciale PalaExpo
Με την υποστήριξη των Ateliers Farani-Luigi Piccolo για τα κοστούμια και του Laboratorio Pieroni
Ευχαριστίες: Romain Blot, Clara Tosi Pampili
Συζήτηση με Olivier Saillard & Tilda Swinton
Την Παρασκευή 15 Δεκεμβριόυ, μετά το τέλος της παράστασης θα ακολουθήσει συζήτηση με τους δημιουργούς του έργου.
Η συζήτηση θα πραγματοποιηθεί με ταυτόχρονη διερμηνεία στα ελληνικά.
Πρόκειται για την πέμπτη συνεργασία της Σουίντον και του αναγνωρισμένου ιστορικού μόδας Ολιβιέ Σαγιάρ. Η πρώτη τους σύμπραξη έγινε το 2012 στο Μουσείο της Μόδας του Παρισιού, Palais Galliera, με την ηθοποιό να «ενεργοποιεί» ενδύματα από τη συλλογη ιστορικών κοστουμιών του μουσείου: από βικτωριανές τουαλέτες και ναπολεόντειες στρατιωτικές στολές μέχρι κομμάτια από τους οίκους Chanel, Schiaparelli και Balenciaga. Συνεργασίες Olivier Saillard & Tilda Swinton: "The Impossible Wardrobe" (2012). "Eternity Dress" (2013), "Cloakroom-Vestiaire obligatoire" (2014), "Sur-exposition" (και με τη Charlotte Rampling, 2016), "Embodying Pasolini" (2022).
Η Σουίντον συγκαταλέγεται συχνά σε λίστες με τις πιο καλοντυμένες ηθοποιούς. Το χαμαιλεόντειο στυλ της έχει αναγνωριστεί, μεταξύ άλλων, από την έγκριτη εφημερίδα "The Guardian" και το site υψηλής ραπτικής Net-A-Porter.
Το Embodying Pasolini (Ενσαρκώνοντας τον Παζολίνι) είναι εμπνευσμένο από το ιταλικό πρότζεκτ RoMaison, ένα πρόγραμμα που αποτίνει φόρο τιμής στα παραδοσιακά ατελιέ της Ρώμης, εξερευνώντας τη σχέση τους με τη μόδα και το σινεμά.
Στην παράσταση παρουσιάζονται-ως επί το πλείστον για πρώτη φορά μετά την κατασκευή τους-δεκάδες φορέματα και πανωφόρια, επεξεργασμένα με διάφορες πειραματικές τεχνικές της Arte Povera, δια χειρός του ίδιου του Ντανίλο Ντονάτι. Συνοδεύονται από τα ξύλινα καλούπια του Laboratorio Pieroni, που αποτέλεσαν τη βάση για τη δημιουργία των καπέλων στις ταινίες του Παζολίνι.
Ο Ντονάτι βραβεύτηκε με δύο Όσκαρ Ενδυματολογίας, πρώτα το 1968 για το «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» του Franco Zeffirelli και, στη συνέχεια, το 1976 για το «Καζανοβα» του Federico Fellini. Οι συνεργασίες του με τους δύο θρυλικούς σκηνοθέτες, καθώς και με τον Luchino Visconti και τον Παζολίνι, παραμένουν από τις εμβληματικότερες στον παγκόσμιο κινηματογράφο.
Ο Παζολίνι, που φημίζεται για τα αιρετικά του έργα, την ποιητική και ταυτόχρονα οξυδερκή του ματιά στην ανθρώπινη κατάσταση και τις κοινωνικοπολιτικές και θρησκευτικές του ανησυχίες, βρήκε τον ιδανικό συνεργάτη στο πρόσωπο του Ντονάτι, τα κοστούμια του οποίου προσέδιδαν αυθεντικότητα και ιστορική ακρίβεια (ή, στην περίπτωση του «Σαλό, 120 Μέρες στα Σόδομα», σαδιστική έμφαση) στο κινηματογραφικό οικοδόμημα του Ιταλού σκηνοθέτη.
