Προβολές της Ιστορίας #1: Ιστορία και μύθος
Σε μια σειρά κινηματογραφικών προβολών που εκτείνεται σε όλη τη διάρκεια του 2024, μικρού και μεγάλου μήκους ταινίες από την Ελλάδα και τη Γερμανία συνδυάζονται, συνδιαλέγονται και συναρμολογούν διαφορετικούς τρόπους προσέγγισης του κοινού ιστορικού παρελθόντος: Μικρό-αφηγήσεις και έκκεντρες, χαμηλόφωνες μαρτυρίες που ξετυλίγονται στον πληθυντικό αριθμό, ασκήσεις με τη μυθολογία και τις μάσκες της εθνικής ταυτότητας, παιχνίδια παζλ με ψηφίδες από το αρχείο, ηχηρές και αόρατες χειρονομίες και τεκμήρια καταργούν την απόσταση από τις πηγές και τα λογής τεκμήρια και ενθαρρύνουν απρόσμενες αναγνώσεις εκατέρωθεν των συνόρων. Ώσπου φέρνουν την ιστορία στο παρόν για να την προβάλλουν στο μέλλον, κάνοντάς την-με τη βοήθεια της κινηματογραφικής γλώσσας-αίσθηση, ένστικτο και συλλογικό βίωμα.
Επεισόδιο 1: Ιστορία και μύθος
Απόπειρες οικειοποίησης των αρχαίων ελληνικών μύθων βυθίζονται στην αστείρευτη δεξαμενή της μοντέρνας ιστορίας, σε δύο ξεχωριστές κινηματογραφικές χειρονομίες διερεύνησης της σύγχρονης ευρωπαϊκής και εθνικής ταυτότητας. Από τη μια, το ντεμπούτο της πρωτοποριακής καλλιτέχνιδας του Νέου Γερμανικού Κινηματογράφου Ulrike Ottinger φλερτάρει με το καμπ, τον διονυσιασμό και το νταντά, για να καταλήξει σε μια πειραματική εθνογραφία. Από την άλλη, η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία μυθοπλασία του Λάκη Παπαστάθη-μίας από τις πιο επιδραστικές μορφές του ελληνικού ντοκιμαντέρ-ακολουθεί την περιπέτεια μιας αρπαγής στο γύρισμα του αιώνα για να ξεδιπλώσει ένα ολότελα ξεχωριστό όραμα για το αποτύπωμα του μακρινού ή του κοντινού παρελθόντος. Η παράδοση ως δώρο, παραχώρηση, κληρονομιά, υποταγή και παρακαταθήκη.
18:30
Laokoon und Sohne. Die Verwandlungsgeschichte der Esmeralda del Rio [Λαοκόων και Υιοί. Η ιστορία της μεταμόρφωσης της Εσμεράλντα ντελ Ρίο]
Ulrike Ottinger, 1972/73
50' (γερμανικά με αγγλικούς και ελληνικούς υπότιτλους)
19:30
Τον καιρό των Ελλήνων
Λάκης Παπαστάθης, 1981
100' (ελληνικά με αγγλικούς υπότιτλους)
Συνόψεις ταινιών
Laokoon und Sohne. Die Verwandlungsgeschichte der Esmeralda del Rio [Λαοκόων και Υιοί. Η ιστορία της μεταμόρφωσης της Εσμεράλντα ντελ Ρίο]
Ως χήρα Olimpia Vincitor αναζητά το παρελθόν της. Με το όνομα Linda MacNamara θριαμβεύει ως πατινέζ σε μια μονομαχία με αντίπαλο την αλεξιπτωτίστρια Kakalia Katzem. Ο Tristan Tzara εμφανίζεται στις τελετές των κυριών της χώρας Laura Mollloy και γίνεται διευθυντής του περιοδεύοντος θιάσου του τσίρκου «Λαοκόων και Υιοί». Ο θάνατος μιας καλλιτέχνιδας και η καταστροφή του ατελιέ της από επτά Ερινύες, οι οποίες αναδύονται μέσα από το νερό με τη μορφή πυροσβεστών, συνδέεται άμεσα με την εμφάνιση του τσίρκου. Η μεταμόρφωση της Esmeralda del Rio ώστε να υποδυθεί έναν νέο ανδρικό ρόλο, αυτόν του ζιγκολό Jimmy Junod, φέρνει επιτέλους μια πνοή περιπέτειας στη μετρημένη αν και γεμάτη ζωή της Veronika Dalton, που είχε υιοθετήσει το όνομα Hubert Dupavillon. Η επικήρυξη, όμως, του Jimmy Junod είναι γνωστή στην αστυνομία όλου του κόσμου.
Τον καιρό των Ελλήνων
Στα 1900, μια ομάδα ληστών απήγαγε έναν νεαρό αστό και καταφεύγει στο βουνό, περιμένοντας τα λύτρα για την απελευθέρωσή του. Ο νεαρός αναπτύσσει μια σχέση φιλίας με τον αρχηγό των ληστών και συνειδητοποιεί ότι η ζωή αυτών των παρανόμων είναι πολύ πιο αυθεντική από τη δική του. Ταινία με αναφορές στον Βιζυηνό, τον Παπαδιαμάντη, τον λαϊκό πολιτισμό, οι παλιές φυλλάδες, τα πρόσωπα-μύθοι, οι ρωμέικες παραδόσεις και τελετουργίες, η βαθιά θρησκευτικότητα, όλα αυτά με φόντο πάντα το σκληρό ορεινό ελληνικό τοπίο. Ο Λάκης Παπαστάθης, σκιαγραφώντας κι αυτός την αντίθεση ανάμεσα στη ληστεία ως λαϊκή εξέγερση και τη συγκρότηση του νεωτερικού αστικού κράτους, δείχνει τελικά πως παλιότερες μορφές λαϊκής κουλτούρας πάντοτε συνυπήρχαν, κατά κάποιο τρόπο, με νεωτερικές μορφές πολιτισμού.
Βιογραφικά σκηνοθετών/τριων
Η Ulrike Ottinger είναι μια εντελώς μοναδική φυσιογνωμία του γερμανικού κινηματογράφου, η οποία έχει διαμορφώσει την προκλητική της φωνή ήδη από το ντεμπούτο της στις αρχές της δεκαετίας του ΄70. Τα τελευταία 40 χρόνια έχει σκηνοθετήσει 26 ταινίες, τόσο ταινίες μυθοπλασίας μεγάλου μήκους όσο και πειραματικά ντοκιμαντέρ. Έχει διακριθεί με πολλά βραβεία, συμπεριλαμβανομένων του Βραβείου Κριτικής Επιτροπής του Μόντρεαλ, το Bundesfilmpreis και του Βραβείου Γερμανών Κριτικών Κινηματογράφου. Οι ταινίες της έχουν προβληθεί σε πολλές αναδρομικές εκθέσεις, σε φορείς όπως οι Cinémathèque στο Παρίσι, το Reina Sofia στη Μαδρίτη και το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στη Νέα Υόρκη. Η Ulrike Ottinger υπήρξε φωτογράφος σε όλη τη διάρκεια της καριέρας της, παρουσιάζοντας έργα στην Μπιενάλε της Βενετίας, μεταξύ άλλων. Έχει επίσης εργαστεί ως σκηνοθέτις θεάτρου και εθνογράφος και έχει εκδώσει αρκετά βιβλία.
Ο Λάκης Παπαστάθης (1943-2023) γεννήθηκε στον Βόλο και μεγάλωσε στην Μυτιλήνη. Γύρισε την πρώτη μικρού μήκους ταινία του (Περιπτώσεις του Όχι) το 1965, ενώ την περίοδο 1970-71 συνεργάστηκε ως βοηθός σκηνοθέτη με τον Αλέξη Δαμιανό στο γύρισμα της Ευδοκίας. Η τρίτη μικρού μήκους ταινία του (Γράμματα από την Αμερική) κέρδισε το Α΄Βραβείο στο Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης το 1972. Γύρισε τέσσερις ταινίες μυθοπλασίας μεγάλου μήκους του: Τον καιρό των Ελλήνων (1981), Θεόφιλος (1987), Το μόνον της ζωής του ταξείδιον (2001) και Ταξίδι στη Μυτιλήνη (2010). Το 1970 ίδρυσε μαζί με τον Τάκη Χατζόπουλο την εταιρεία Cinetic που έγινε γνωστή για τις τηλεοπτικές παραγωγές της [Ιστορικό Αρχείο (1975-1976), (1990-1997), Η αναβίωση του Αρχαίου Δράματος (1998) και κυρίως για την πολιτιστική σειρά Παρασκήνιο (1976-2013) που είναι η μακροβιότερη εκπομπή της ελληνικής τηλεόρασης]. Ως πεζογράφος δημοσίευσε πέντε συλλογές διηγημάτων.
