ΧΘΟΝΙΟ ΦΩΣ. ΠΩΣ Η ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΤΕΧΝΗ ΣΥΝΟΜΙΛΕΙ ΜΕ ΤΟ ΣΗΜΕΡΑ

Μια νέα, μεγάλη έκθεση εγκαινιάζεται την Παρασκευή 1η Νοεμβρίου 2024 στις 19:30 στο Λόφος art project (Βελβενδού 39, Κυψέλη) με τη συμμετοχή 45 σύγχρονων Ελλήνων εικαστικών που εκφράζονται μέσω της κεραμικής τέχνης, σε επιμέλεια Φαίης Τζανετουλάκου και Δημήτρη Σαραφιανού.

Η ομαδική έκθεση που συγκεντρώνει ορισμένους από τους σημαντικότερους σύγχρονους καλλιτέχνες, έχει ως αφετηρία την Ελληνίδα κεραμίστρια και παιδαγωγό Μαίρη Χατζηνικολή που αφοσιώθηκε στην κεραμική τέχνη, όχι ως εμπορικό προϊόν αλλά ως όχημα καλλιτεχνικού πειραματισμού, αυτογνωσίας και συλλογικών αναζητήσεων. Αφουγκραζόμενη το νέο καλλιτεχνικό κίνημα γύρω από την κεραμική, η έκθεση δίνει έμφαση στην ανάδειξη των νέων καλλιτεχνικών τάσεων, των καινοτόμων τρόπων έκφρασης μέσω του πηλού και των πρωτογενών υλικών, αλλά και των σύγχρονων ζητημάτων που διαπραγματεύονται σήμερα οι καλλιτέχνες- δημιουργοί.

Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, όπου οι ψηφιακές μορφές καλλιτεχνικής έκφρασης επελαύνουν μαζί με τις γοργά εναλλασσόμενες εικόνες των ΜΜΕ και των ΜΚΔ, οι παραδοσιακές τεχνικές που συνομιλούν με τις προκλήσεις του σήμερα, ανοίγουν καινούργιους δρόμους στη σύγχρονη τέχνη. Η κυρίαρχη παρουσία της κεραμικής, προερχόμενη συχνά από τοπικές κοινότητες, στις μεγάλες εκθέσεις διεθνώς, καθώς και ο πειραματισμός με τα υλικά της φύσης καταδεικνύουν τη μεγάλη ανάγκη για «επιστροφή στις χθόνιες ρίζες μας». Ανάγκη που έρχεται φυσικά σε αντίφαση με τις καθημερινές συνθήκες και τη συνεχή παραγωγή νέων τεχνολογικών προϊόντων και αναγκών και τον εθισμό μας σε αυτά, θέτοντας στο επίκεντρο το ερώτημα: Τι μέλλον διαλέγουμε; 

Για κάποιους η ενασχόληση με τα υλικά αυτά μπορεί να είναι μια ακόμα διέξοδος μέσα στη γενικότερη επικράτηση της εξατομίκευσης· για άλλους, ένα «ξύπνημα», μια πρόκληση για δημιουργικότητα και συλλογική δράση, ίσως ακόμα και μια τάση να πλάσουμε με τον πηλό τις αγωνίες και τις ελπίδες για ένα αύριο που θα βασίζεται περισσότερο στη συνειδητοποίηση ότι ο άνθρωπος δεν είναι το κέντρο του κόσμου.

Στην έκθεση συμμετέχουν οι (με αλφαβητική σειρά): Γιώργος Αλεξανδρίδης, Ματίνα Αναστασίου, Δημήτριος Αντωνίτσης, Γιώργος Βαβάτσης, Φίλιππος Βασιλείου, Pilar Mayorga Barrientos, Μαρία Βλαντή, Βούλα Γουνελά, Γρηγορία Βρυττιά, Χαράλαμπος Δαραδήμος, Στάθης Δημητριάδης, Μάχη Δημοπούλου, Ζήνα Διακομή, Λουκία Θωμοπούλου, Μάριον Ιγγλέση, Στέλλα Καπεζάνου, Μαριγώ Κάσση, Κατερίνα Κατσιφαράκη, Θάνος Κυριακίδης, Κωνσταντίνος Λαδιανός, Νίκος Λιάσκας, Αγγελική Λόη, Κυριακή Μαυρογεώργη, Maru Meleniou, Χριστίνα Μόραλη, Γιώργος Όιμπακ, Κώστας Πανόπουλος, Αγγελική Παπαδοπούλου, Ελευθερία Παπαδουράκη, Σοφία Πέτσα Πουτούρη, Περικλής Πραβήτας, Βασιλική Σαγκιώτη, Γιώργος Σαραφιανός, Πάνος Σαραφιανός, Βαλίνια Σβορώνου, Βέρα Σιατερλή, Νίκος Σκλαβενίτης, Έφη Σπηλιώτη, Αντώνης Στοαντζίκης, Ευτυχία Τζανετουλάκου, Κλεοπάτρα Τσαλή, Γιώργος Τσεριώνης, Μαίρη Χατζηνικολή-Σαραφιανού, Διονύσης Χριστοφιλογιάννης, Θεοδώρα Χωραφά. 
Θα συμμετέχει επίσης με έργα το Εργαστήριο Κεραμικής από τα Εργαστήρια Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής-Δαφνί, με υπεύθυνη εργαστηρίου τη Μαίρη Γιαξίμη. 

Στα εγκαίνια θα πραγματοποιηθεί performance από τον καλλιτέχνη Φίλιππο Βασιλείου.

Το Σάββατο 2 Νοεμβρίου στις 20:00 θα πραγματοποιηθεί Ημερίδα με τίτλο “Η Επιστροφή της Υλικότητας στη Σύγχρονη Τέχνη”, με εισηγητές τους: Στάθη Δημητριάδη, εικαστικό κεραμίστα, μέλος The London Group και Art Can, Θεόδωρο Ζαφειρόπουλο, εικαστικό, Επίκουρο Καθηγητή ΕΜΠ, Λουκία Θωμοπούλου, εικαστική κεραμίστρια Sealed Earth, Γιώργο Τσεριώνη, εικαστικό, Φαίη Τζανετουλάκου, Δρ Ιστορικό Τέχνης. 

Η έκθεση θα ενισχυθεί με ποικίλες περαιτέρω δράσεις, όπως ημερίδες, workshops, συζητήσεις, προβολές, με σκοπό τη γνώση στην εξέλιξη της σύγχρονης κεραμικής τέχνης, την εξοικείωση με το τοπίο σήμερα και τη διάχυση της εμπειρίας σε ένα ευρύτερο κοινό, με την ενθάρρυνση δημιουργικών συνεργιών.

Η Μαίρη Χατζηνικολή-Σαραφιανού γεννήθηκε στην Αθήνα το 1928. Σπούδασε ζωγραφική στο εργαστήρι του Πάνου Σαραφιανού και στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας. Συνέχισε με υποτροφία τις σπουδές της στην Academia di Belle Arti της Ρώμης και στο Centro CALAL της Ρώμης. Το 1959 ξεκίνησε να εργάζεται στην Αθήνα. Η δουλειά της παρουσιάστηκε στη μία και μοναδική, από θέση, ατομική της έκθεση στην Γκαλερί «Νέες Μορφές», 1961 και σε πολλές ομαδικές εκθέσεις, καθώς υπήρξε πολέμια της καλλιτεχνικής αυτοπροβολής και υπέρ των συλλογικών ενεργημάτων. Είχε συμμετοχή σε διεθνείς εκθέσεις κεραμικής και εφαρμοσμένων τεχνών, σε αρκετές από τις οποίες βραβεύτηκε. Συμμετείχε συστηματικά στην Πανελλήνια Έκθεση Κεραμικής. Δίδαξε στο Κολλέγιο Αγίας Παρασκευής (Pierce) ως καθηγήτρια του καλλιτεχνικού μαθήματος και στη ΧΕΝ.

Από το 1968, λίγο πριν φύγει από τη ζωή ο Πάνος Σαραφιανός, ασχολείται για πρώτη φορά με το σπουδαστήριο Καλών Τεχνών που διατηρούσε εκείνος στην οδό Ιθάκης, το οποίο και διατήρησε ζωντανό για αρκετά χρόνια μετά το θάνατό του έχοντας βοηθούς συνεργάτες μαθητές του. Εκλέχτηκε αντιπρόεδρος και μέλος του ΔΣ του ΕΕΤΕ.
Σπούδασε την κεραμική όχι ως εφαρμοσμένη τέχνη, όπως η εδώ κουλτούρα την εννοούσε, αλλά ως ένα ουσιαστικό δημιουργικό - εκφραστικό μέσο με τεράστιες τεχνικές δυνατότητες. Ακριβώς αυτές οι δυνατότητες κάλυψαν μια έμφυτη ανάγκη της για αναζήτηση και δημιουργία υφής και ύλης, που τη θεωρούσε προϋπόθεση για την παγίωση μιας μορφής και τη μορφοποίηση μιας έννοιας. Η ίδια πειραματίστηκε με τα υλικά ώσπου να ανακαλύψει την απόλυτη διαφάνεια στα “Διάφωτα” της, που αποτελούν ίσως το πιο αντιπροσωπευτικό προσωπικό της ιδίωμα και μία σπάνια ανακάλυψη, ως εννοιολογικό πέρασμα από την ύλη στο πνεύμα που χαρακτηρίζει τη διττή φύση του ανθρώπου.

Ο Λόφος art project είναι ένας χώρος εκθέσεων και εκδηλώσεων, ένας χώρος συνάντησης και ελεύθερης έκφρασης που άνοιξε το 2023 στην Κυψέλη. Στόχος του είναι η ανάδειξη των έργων του μεγάλου Έλληνα Αφηρημένου Εξπρεσιονιστή Πάνου Σαραφιανού και της πρωτοπόρου κεραμίστριας Μαίρης Χατζηνικολή και η διαμόρφωση ενός περιβάλλοντος, όπου η παρουσίαση έργων τέχνης θα συνοδεύεται από συζητήσεις γύρω από την τέχνη, γύρω από τις συνθήκες παραγωγής και πρόσληψης των έργων. Ένα περιβάλλον που θα δίνει εναύσματα για έμπνευση και δημιουργία, ένα περιβάλλον όπου η τέχνη θα συναντιέται με τη ζωή.

"Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν μια κλίση στον πηλό. Η διάθεση του ανθρώπου να δημιουργήσει με τα χέρια του, να πλάσει και να κατασκευάσει, βρίσκει άμεση ανταπόκριση στο εύπλαστο και προσιτό της πρώτης κεραμικής ύλης. Κάτι που πλάθεται όπως το σκέφτεσαι, γίνεται γρήγορα κομμάτι σου και μπορείς γι’ αυτό να το καταλάβεις και να το αγαπήσεις. Αυτό είναι το πρώτο πράγμα που σε συνδέει με την κεραμική. Το δεύτερο και αλληλένδετο με αυτό είναι η ιστορία της. Όλοι έχουμε βιώματα προσωπικά από την παιδική μας ηλικία. Όλοι παίξαμε και όλοι κατασκευάσαμε τους «χώρους» μας από χώμα και άμμο. Η κεραμική μας συνδέει με το χώρο, με το φυσικό περιβάλλον μας και με τις ρίζες μας".

Μαίρη Χατζηνικολή, κεραμίστρια.

Πληροφορίες:

• Επιμέλεια έκθεσης: Φαίη Τζανετουλάκου-Δημήτρης Σαραφιανός
• Σύμβουλος Φωτισμού: Μαρία Μανέτα
• Την έκθεση συνοδεύει δίγλωσσος κατάλογος
• Η έκθεση Χθόνιο Φως τελεί υπό την οικονομική υποστήριξη και την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού.